Kad mlijeko nadolazi kasnije – odložena laktacija
Nadolaženje mlijeka poslije porođaja
Kad se beba rodi, u Vašim grudima je već čeka kolostrum – Vi toga možda niste ni svjesni budući da mlijeko ne curi. Uobičajeno je da količina mlijeka počne da se povećava 30–40 sati poslije porođaja. Kod svake majke je vrijeme početka lučenja mlijeka različito. Obično se proizvodnja mlijeka uspostavlja 2–3 dana nakon porođaja, no kod čak 25% majki to se dešava kasnije, poslije trećeg dana. Ključni preduslov je stimulacija dojke, odnosno rano započinjanje podoja. U prvom danu nakon porođaja proizvodi se 10–50 ml mlijeka; narednih dana količina se povećava, a kolostrum se mijenja, sve više poprimajući svojstva zrelog mlijeka.
Prolaktin i oksitocin – hormoni od ključnog značaja za dojenje
Beba svojim sisanjem, preko senzornih impulsa iz bradavice, pokreće lučenje hormona.
Prolaktin je hormon koji se luči tokom podoja, dajući signal mliječnim žlijezdama da stvaraju mlijeko za sljedeći podoj. Više prolaktina luči se noću – zato su noćni podoji važni, naročito u početku. Oksitocin djeluje prije i tokom podoja, omogućavajući izlučivanje mlijeka koje već postoji u dojci (refleks otpuštanja mlijeka). On izaziva kontrakcije materice i tako smanjuje rizik od krvarenja i infekcije poslije porođaja. Ove kontrakcije – naknadni bolovi – mogu za vrijeme podoja biti vrlo bolne, posebno kod višerotki.
Princip ponude i potražnje
Nakon početne hormonske faze lučenja mlijeka, dalja regulacija odvija se uglavnom lokalno, po principu ponude i potražnje. Efikasno bebino sisanje i pražnjenje dojke od ključnog je značaja. Ako nema efikasnog sisanja i otklanjanja mlijeka, proizvodnja mlijeka se smanjuje. Zahvaljujući ovom principu, i žene koje imaju veoma male grudi (malu količinu žljezdanog tkiva) mogu da obezbijede svom djetetu dovoljno mlijeka tako što će često dojiti; isto važi i za blizance.
Kako da prepoznate nadolaženje mlijeka?
Punoća dojki, osjećaj težine, toplote, peckanje, curenje mlijeka govore Vam da je mlijeko „krenulo“. Može Vam biti potrebno i nekoliko dana da prepoznate znake nadolaženja mlijeka. Možda ćete biti uplašeni zbog nagle promjene koja Vam se događa. Ako praznite dojke, primijetićete da se boja mlijeka postepeno mijenja – od gustog i žutog kolostruma, do rjeđeg i bljeđeg zrelog mlijeka.
Kad mlijeko nadolazi kasnije – odložena laktacija
Najčešći uzroci „kašnjenja“ mlijeka:
- Kod prvorotki, mlijeko u prosjeku nadolazi jedan dan kasnije nego kod višerotki
- Produženi porođaj, stres i bol, neplanirani carski rez
- Veći gubitak krvi tokom porođaja ili zaostalo tkivo posteljice
- Kasno započinjanje podoja
- Prijevremeni porođaj
- Bolesti majke – gojaznost, insulinska rezistencija, šećerna bolest, povišen pritisak
- Loše navike – pušenje, konzumiranje alkohola
- Operacije na dojkama
- Problemi s bradavicama: ravne ili uvučene bradavice, pirsing
Šta da radite ako mlijeka nema četiri dana
- Praznite dojke redovno i potpuno. Kontakt koža-na-kožu može da pomogne i pospješi proizvodnju mlijeka.
- Svakodnevno pratite težinu novorođenčeta kako biste procijenili da li dijete dobija dovoljno mlijeka.
- Prilikom otpusta iz porodilišta dobićete preporuke o eventualnoj dohrani i daljem praćenju napretka djeteta.
- Nema velike koristi od svakodnevnog mjerenja djeteta, pogotovo kad se obavlja u improvizovanim, kućnim uslovima. To Vas samo može zbuniti, a nije uvijek ni bezbjedno! Ne savjetuje se ni mjerenje bebe prije i poslije podoja da bi se procijenila količina posisanog mlijeka. Podoji se, naročito u početku, razlikuju po trajanju, dijete nekad sisa samo iz jedne, a nekad iz obje dojke i sl. Stoga jedan podoj ne pruža pravi uvid u efikasnost sisanja.
Ukoliko je Vašem djetetu potrebna dohrana, dajte mu je na način i u količini koji neće remetiti njegovo napredovanje u dojenju. Početak je možda težak, no sjetite se da su mnoge majke uspjele! Tokom jedne ili dvije nedjelje, polako su povećavale proizvodnju mlijeka da bi na kraju došle do pune količine potrebne djetetu. Nekim majkama je za to bilo potrebno i više nedjelja.
