Pozicioniranje prevremeno rođenog deteta

Pozicioniranje prevremeno rođenog deteta u okviru individualizovane porodično orijentisane razvojne nege podrazumeva postupke koje činimo da detetu obezbedimo udobnost, da podržimo položaj i pokrete koji su važni za razvoj i samoregulaciju. Ovaj važan elemenat savremenog pristupa fokusira se na prilagođavanju okoline nezrelom detetu i smanjenje stresa (buka, svetlo, bol), kome je ono izloženo u jedinici intenzivnog lečenja. Da bi pozicioniranje bilo uspešno, potrebno je da učestvuju svi članovi zdravstvenog tima i roditelji, kao aktivni učesnici u nezi deteta.

Zašto je važno pozicioniranje

Za razliku od deteta rođenog u terminu koje leži sa glavicom u srednjoj liniji i savijenim ekstremitetima, prevremeno rođeno dete, zbog nezrelosti, sniženog tonusa i sile gravitacije, leži sasvim ispruženo na podlozi. Svojim nekontrolisanim pokretima gubi energiju koja mu je potrebna za osnovne fiziološke aktivnosti, rast i oporavak. Kako je često boravak u jedinici intenzivnog lečenja dug, održavanje tako nepovoljnog položaja može dovesti do raznih deformiteta, kontraktura i usporenog motornog razvoja. Zato sprovodimo pozicioniranje tako što bebu postavljamo u položaje kojima imitiramo položaj u materici, sa ciljem da:

- ima duži i bolji san čime sprečavamo gubitak energije potrebne za rast i razvoj,

- povoljno utičemo na respiratorni, digestivni i autonomni sistem,

- sprečimo nastanak deformiteta glave, trupa i ekstremiteta,

- sprečimo nastanak neurorazvojnih smetnji.

Kako se dete pozicionira

Položaji mogu biti na leđima, boku ili stomaku. Menjamo ih na 2 - 4 sata. Svaki od ovih položaja se prilagođava zdravstvenom stanju deteta i pratećim medicinskim postupcima. U individualizovanoj razvojnoj nezi veoma je značajno posmatranje deteta i razumevanje njegovog ponašanja. Da bismo se orijentisali da li je položaj odgovarajući, procenjujemo: opšti utisak, položaj glave i trupa, ruku i šaka, nogu i stopala i budnost. Osnovni principi pravilnog pozicioniranja su: da detetu bude udobno, da glavica bude u srednjoj liniji, veliki zglobovi savijeni, ramena napred i ruke prema licu i ustima, stopala da se dodiruju i da postoji granica za odupiranje stopala. Slobodne šake i mogućnost približavanja šaka licu i ustima su značajne samoumirujuće strategije kojima beba održava mirno stanje. Potpora tela i granice koje obezbeđujemo koristeći gnezda, podupirače, rolne i mekane igračke, čine da se dete oseća ušuškano i zaštićeno, a njegovi pokreti ograničeni kao u materici.

Pozicioniranje blizanaca

Blizanci i trojke su često prevremeno rođeni i razvojno vulnerabilniji nego jedinci. Na intenzivnoj nezi blizanci su ne samo odvojeni od zaštićenog okruženja materice majke, nego su odvojeni i od svog brata ili sestre. Ukoliko nema posebnih medicinskih smetnji, blizance postavljamo u isti krevetić, okrenute jedan prema drugom, bez barijera između njih. Dobrobiti takvog pristupa su višestruke - smireniji su, pokazuju uzajamne utešne reakcije, lakše podnose teške procedure. Takođe, bolje održavaju toplotu, a istraživanja su pokazala i da je manja učestalost apnee (zastoj daha) i bradikardije (usporen rad srca).

Do kada se praktikuje pozicioniranje

Prevremeno rođene bebe se pozicioniraju do 34. nedelje gestacije. Pred otpust kući postepeno ukidamo sve podupirače, ostaje samo pokrivač. Bebu pripremamo za spavanje na leđima (preporuka Američke pedijatrijske akademije vezano za sindrom iznenadne smrti novorođenčeta), uz savet da tokom prvih meseci, u budnom stanju i postepeno sve duže, provodi vreme u položaju na stomaku.