Mendimi dhe loja: foshnja

Rreth lojës së foshnjës dhe zhvillimit njohës

Foshnjat janë “nxënës” aktivë dhe kureshtarë, të zënë me shikimin, me të menduarit dhe me përpjekjen për t’i rregulluar gjërat. Ata mësojnë dhe rriten përmes përvojave të reja, veçanërisht përvojave të reja të lojës.

Përmes lojës, foshnjat zhvillojnë aftësitë për të menduar, kuptuar, komunikuar, kujtuar, imagjinuar dhe punuar se çfarë mund të ndodhë më pas. Këto aftësi janë të gjitha pjesë e zhvillimit njohës të foshnjës suaj.

Për foshnjat, loja ka të bëjë kryesisht me ndërveprimet para-prapa me ju. Kur ndërveproni me foshnjën tuaj gjatë lojës, i jepni fëmijës tuaj informacion të rëndësishëm, që ai e përdor për ta kuptuar botën. Për shembull, një lojë e thjeshtë peekaboo (pikabu) e ndihmon fëmijën tuaj të mësojë se kur babai humbet nga shikimi, ai përsëri kthehet.

Çfarë duhet të presësh: zhvillimi njohës i foshnjës

Fëmija juaj ka të ngjarë:

• t’i shikojë gjërat kur i emërtoni, diku kah mosha tetë muaj
• të flas me ju përmes “gugatjes” dhe të pres që ju të përgjigjeni
• të magjepset nga fëmijët më të mëdhenj
• t’i shijoni lojërat e përsëritura dhe ta dëgjojë të njëjtën histori pa pushim
• t’i njeh njerëzit që ajo i sheh të paktën një herë në javë
• t’u përgjigjet shprehjeve tuaja të fytyrës - për shembull, nëse fëmija juaj e sheh një lodër të re dhe ju buzëqeshni, kjo i thotë asaj se lodra është e sigurt dhe argëtuese
• të eksplorojë objekte të reja duke i vënë ato në gojën e saj.

Nga 8-12 muaj, fëmija juaj mund të duket sikur po eksperimenton gjatë lojës. Për shembull, ai mund ta hedhë një tas drejt dyshemesë dhe të shikojë se si bie, ta shtyjë mbi koshin e plehrave ose të hedhë lodra në mur për të kuptuar se si funksionojnë gjërat. Ai do t’i testojë të gjitha lodrat dhe çdo objekt brenda mundësive - gotat, pjatat, madje edhe kafshët shtëpiake.

Kjo nuk është e keqe. Fëmija juaj mëson për shkakun dhe pasojën - domethënë, “Nëse e bëj këtë, do të ndodhë kjo”. Nuk është për t’u habitur që fëmija juaj kënaqet të luajë me lodrat shkak-pasojë – që do të thotë që ajo mund ta shtypë një buton dhe diçka do të ndodhë.

Nëse fëmija juaj ka shumë mundësi për ta provuar mjedisin, ai ka mundësinë të mësojë gjithnjë e më shumë çdo ditë. Nëse krijoni një mjedis të sigurt dhe mbikëqyrni gjithmonë fëmijën tuaj, ai mund të bredhë dhe të mësojë me liri.

Ide për loja për nxitjen e zhvillimit kognitiv të foshnjës

Në 3-6 muaj

Këtu janë dhënë disa ide argëtuese dhe të thjeshta për lojëra për ju dhe fëmijën tuaj:

• Lexoni libra, këndoni këngë dhe recitoni së bashku vjersha nga çerdhja. Foshnjave u pëlqejnë librat prej pëlhure me tekstura të ndryshme, por edhe kapëset dhe kukullat.
• Mësojeni fëmijën tuaj se si t’i mbajë, lëshojë dhe rrokullisë topat e ndryshëm. Kjo e ndihmon fëmijën tuaj të mësojë se si lëvizin gjërat.
• Luani me zhurma, zile dhe lodra të tjera që bëjnë zhurmë.
• Vendosni lodra rreth foshnjës tuaj për ta inkurajuar atë të lëvizë.

Në 6-12 muaj

Nga kjo moshë, ju dhe foshnja juaj mund të eksploroni më shumë mënyra për të luajtur:

• Siguroni shumë lodra zbavitëse të banjës për zhytje, matje, lundrim dhe derdhje. Shishet plastike të qumështit dhe ambalazhet e ushqimit funksionojnë njësoj si lodrat e blera në dyqane.
• Jepini fëmijës tuaj lodra që e lejojnë të shtypë një buton për të bërë diçka të ndodhë, ose provoni aktivitete si tundja ose goditja e objekteve.
• Luani me blloqe grumbullimi dhe lodra që fëmija juaj mund t’i rrokullisë ose t’i shtyjë në dysheme.
• Kur lexoni me fëmijën tuaj, përdorni zëra të ndryshëm për personazhe të ndryshëm ose bëni tingujt e kafshëve të ndryshme.

Ju mund t’i jepni fëmijës suaj disa mundësi loje për të zgjedhur, por mos e mbingarkoni atë me shumë. Lëreni kohë ta zgjedh atë që dëshiron të bëjë.

Po ashtu është mirë të tërhiqeni dhe t’i jepni fëmijës suaj shansin që t’i zgjidhë gjërat vetë. Ju ende mund të ndihmoni në mësimin e foshnjës suaj duke e përshkruar atë që ai po bën. Për shembull, “Ajo tenxhere bën një zhurmë të madhe kur e godet!”

Po ashtu është mirë t’i përgjigjeni interesave të foshnjës suaj dhe ta ndani kënaqësinë e saj kur zbulon gjëra të reja, sado të vogla që mund të duken. Për shembull, “Uau! Shiko se si varka e vogël e kuqe noton në banjën tënde”.