Νεογνικός ίκτερος

Ο ίκτερος είναι κίτρινος αποχρωματισμός του δέρματος και των λευκών των ματιών. Έτσι, ο ίκτερος είναι ένα σύμπτωμα και όχι ασθένεια και μπορούμε να πούμε ότι κάποιος έχει ίκτερο, όχι ότι πάσχει από ίκτερο. Το κίτρινο χρώμα προέρχεται από τη χολερυθρίνη, η οποία είναι προϊόν της φυσιολογικής διάσπασης των παλαιών ερυθρών αιμοσφαιρίων και αφού «υποβληθεί σε επεξεργασία» στο ήπαρ, αποβάλλεται στη χολή και απομακρύνεται από το σώμα μέσω των κοπράνων.  Αυτή η κανονική διαδικασία μπορεί να διαταραχθεί για διάφορους λόγους και  αυξημένα επίπεδα χολερυθρίνης οδηγούν σε ίκτερο νεογνών. Εκτός από τον ίκτερο, το μωρό αντιμετωπίζει μερικές φορές υπνηλία ή δυσκολία στο τάισμα και τα ούρα είναι πιο σκούρα.

Αιτίες

Ο φυσιολογικός νεογνικός ίκτερος παρατηρείται όταν το "ανώριμο" ήπαρ δεν είναι σε θέση να επεξεργαστεί και να αποβάλει τη χολερυθρίνη. Συνήθως παρατηρείται τη δεύτερη ή την τρίτη ημέρα όταν το πρόσωπο και το ασπράδι στα μάτια του μωρού είναι κιτρινωπά. Ο ίκτερος ξεκινά από το κεφάλι, το πρόσωπο του νεογέννητου και εάν τα επίπεδα αυξηθούν, μπορεί να φανεί στον κορμό και στα άκρα. Εάν μόνο το πρόσωπο του μωρού είναι κίτρινο1----, τα επίπεδα χολερυθρίνης είναι σίγουρα σημαντικά χαμηλότερα από ό, τι αν ο κορμός και τα πόδια είναι κίτρινα.

Ο ίκτερος του μητρικού γάλακτος εμφανίζεται λόγω της παρουσίας ανασταλτικών ουσιών στο γάλα που διαταράσσουν προσωρινά το μεταβολισμό και την απέκκριση της χολερυθρίνης. Εμφανίζεται συνήθως λίγες ημέρες μετά τη γέννηση, δεν βλάπτει το μωρό και περνά μόνο του, αν και μπορεί να διαρκέσει για αρκετές εβδομάδες. Δεν είναι απαραίτητο, δεν συνιστάται η διακοπή του θηλασμού κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου!

Ο ίκτερος λόγω αναντιστοιχίας της ομάδας αίματος μεταξύ μητέρας και παιδιού (αιμολυτική νόσος του νεογέννητου) συνοδεύεται από άλλους εργαστηριακούς δείκτες και απαιτεί θεραπεία.

Σπάνιες αιτίες ίκτερου είναι η μόλυνση στο νεογέννητο, οι συγγενείς μεταβολικές διαταραχές ή οι ανωμαλίες της χοληφόρου οδού. Αυτές είναι σοβαρές, αλλά ευτυχώς εξαιρετικά σπάνιες καταστάσεις. Ο νεογνικός ίκτερος μερικές φορές συγχέεται με μολυσματική ηπατίτιδα, που προκαλείται συχνότερα από ιούς, κάτι που είναι εξαιρετικά σπάνιο στα νεογέννητα.

Είναι ίκτερος συχνός στα νεογέννητα;

Περίπου το 20% των τελειόμηνων βρεφών και το 50% ακόμη και έως το 80% των πρόωρων μωρών ανεβάζουν ίκτερο δύο ή τρεις ημέρες μετά τη γέννηση. Τα περισσότερα από αυτά είναι εντελώς υγιή και δεν απαιτούν καμία θεραπεία και ο ίκτερος υποχωρεί.

Παράγοντες κινδύνου

Πρόωρος τοκετός, τραυματισμοί κατά τη γέννηση (κεφαλαιμάτωμα, έντονες αιμορραγίες - αιμορραγίες στο πρόσωπο ή άλλα μέρη του σώματος), ίκτερος σε μεγαλύτερο αδελφό. Υπάρχει επίσης αυξημένος κίνδυνος σε παιδιά που υπέφεραν από έλλειψη οξυγόνου κατά τη γέννηση ή έχουν λοίμωξη.

Μέτρηση της συγκέντρωσης χολερυθρίνης:

Η μέτρηση πραγματοποιείται από τον ορό/το αίμα του νεογέννητου ή μέσω του δέρματος. Η διαδερμική τεχνική, αν και υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί, είναι μια πολύ πιο πρακτική μέθοδος μέτρησης, ανώδυνη για βρέφη και δίνει αξιόπιστα αποτελέσματα σε παιδιά που δεν έχουν λάβει φωτοθεραπεία. Όταν οι τιμές είναι σημαντικά αυξημένες ή το παιδί έχει άλλα συμπτώματα, πραγματοποιούνται επιπλέον εργαστηριακές εξετάσεις.

Γιατί αντιμετωπίζεται ο ίκτερος εάν θεωρείται φυσιολογικός;

Αν και ο νεογνικός ίκτερος προκαλείται συχνότερα από φυσιολογική άποψη, οι τιμές μερικές φορές είναι τόσο αυξημένες που ενέχουν δυνητικό κίνδυνο για το νεογέννητο και απαιτούν θεραπεία.  Η φωτοθεραπεία μειώνει αποτελεσματικά τα επίπεδα χολερυθρίνης και είναι ασφαλής για το νεογέννητο. Εάν τα επίπεδα χολερυθρίνης είναι πολύ υψηλά και συνοδεύονται από άλλες διαταραχές, εφαρμόζεται η απαραίτητη θεραπεία.

Πρόληψη

Ο θηλασμός είναι το σημαντικότερο προληπτικό μέτρο! Το μητρικό γάλα όχι μόνο παρέχει στο νεογέννητο αρκετή τροφή και ενέργεια, αλλά επιταχύνει την "επεξεργασία" της χολερυθρίνης στο ήπαρ, λόγω της σύνθεσής του. Το πρωτόγαλα διεγείρει την κίνηση του εντέρου και τον αποικισμό του παχέος εντέρου με επιθυμητά προβιοτικά βακτήρια, γεγονός που αποτρέπει επίσης την εμφάνιση ίκτερου.

Η χορήγηση νερού ή γλυκόζης σε ένα νεογέννητο που δεν είναι αφυδατωμένο δεν θα αποτρέψει ή θα ανακουφίσει τον ίκτερο. Ποτέ μην «κάνετε ηλιοθεραπεία» στο μωρό σας! Το φως του ήλιου δεν είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία του ίκτερου και μπορεί να είναι επιβλαβές και επικίνδυνο για το λεπτό δέρμα του νεογέννητου.

Το μωρό χρειάζεται επίβλεψη λόγω ίκτερου μετά την έξοδο από το μαιευτήριο;

Εάν ένα νεογέννητο έχει κάποιον από τους παράγοντες κινδύνου ή η χολερυθρίνη βρίσκεται στις οριακές τιμές κατά την έξοδο από το μαιευτήριο, απαιτείται περαιτέρω παρακολούθηση. Μάθετε αν μπορείτε να έρθετε για έλεγχο στο μαιευτήριο ή όπου θα παρακολουθείται το μωρό εάν προκύψει ανάγκη.

Θα πρέπει να πάτε το παιδί για έλεγχο εάν παρατηρήσετε ότι είναι πιο κίτρινο, ειδικά αν θηλάζει λιγότερο, έχει υπνηλία και είναι παθητικό, τα ούρα γίνονται πιο σκούρα και τα κόπρανα πιο ανοιχτόχρωμα.