Razvojna i porodično orijentisana intenzivna nega prevremeno rođenog deteta

Istraživanja su pokazala da prevremeno rođena deca, uprkos napretku intenzivne nege koja je poboljšala njihovo preživljavanje, zbog veoma intenzivnih procedura i dalje imaju visok rizik od neonatalnih oštećenja: hronične bolesti pluća, oštećenja vida, moždanih krvarenja i oštećenja creva, kao i visok rizik od smetnji u neurofiziološkom, neuropsihološkom, psihoemocionalnom i psihosocijalnom razvoju.

Zašto je važna individualizovana razvojna nega (IRN)

Tradicionalno okruženje u jedinici intenzivne nege fokusirano je na zadatke i protokol i za novorođenče predstavlja potpunu odvojenost od roditelja, senzorno preopterećenje i istovremeno često iskustvo invazivnih i bolnih događaja. „Fetalna beba“ – beba koja je na svet došla prerano - očekuje i dalje dnevni ritam majke i prigušeni unos uticaja iz spoljašnjeg sveta: zvuka, mirisa, ukusa, vizuelnih i taktilnih senzacija. Pošto ne može da nam kaže kako se oseća, ono nam nam to pokazuje svojim signalima komunikacije putem tri glavna sistema:

1. Autonomnog nervnog sistema: promene obrasca disanja, promene srčanih otkucaja, promene boje kože, štucanje, naprezanje creva, kašljanje, kijanje, zevanje, drhtanje.
2. Motoričkog sistema: izmene tonusa mišića, širenje i savijanje prstiju, pravljenje grimasa, plaženje jezika, mahnita i difuzna aktivnost.
3. Signala stresa: difuzno spavanje ili panična, napeta i zabrinuta budnost, izraz zebnje, uporan plač ili plač izmenjenog zvuka, brze promene stanja, razdražljivost.

U cilju pomoći novorođenčetu, na osnovu dugotrajnih posmatranja, razvijen je princip individualizovane razvojne nege novorođenčeta koji predstavlja pristup zasnovan na čitanju ovih znakova ponašanja i na kreiranju individualizovanog plana nege kako bi se smanjio nesklad između očekivanja nezrelog mozga i stvarnog iskustva u okruženju intenzivne nege. Pristup individualizovane razvojne nege novorođenčeta podrazumeva:

1. Detaljno posmatranje ponašanja novorođenčeta koje predstavlja osnovu za preporuke kako najbolje smanjiti stres i poboljšati razvoj deteta.
2. Edukaciju osoblja za primenu ovih principa kroz saradnju sa porodicom deteta.
3. Poboljšanje medicinskog blagostanja, kao i neurobihejvioralnog i emocionalnog funkcionisanja novorođenčeta i poboljšano poverenje roditelja.

Kako se primenjuje IRN?

Individualizivanu razvojnu negu primenjujemo na sledeće načine:

• odgovarajućim okruženjem u prostoriji (položaj inkubatora u odnosu na prozore, lavaboe, stolove, itd., osvetljenje, zvuk i aktivnosti),
• prilagođenim okruženjem u inkubatoru ili krevetu (upotreba gnezda i poklopca inkubatora)
• uz pomoć pomagala za samoregulaciju (pozicioniranje, pomagala za sisanje ili hvatanje i zaštita za oči)
• određivanjem vremena i koordinacijom aktivnosti vezanih za negu (dnevni ritam, grupisanje intervencija)

Slika 1. Prekrivači za inkubatore

Slika 2. Lampe sa fokusiranim svetlom         

Slika 3. Pozitivan dodir

Slika 4. Pravilno pozicioniranje

Učešće porodice u IRN

Porodično orijentisana nega je sastavni deo individualizovane nege gde roditelji učestvuju u svakodnevnoj nezi novorođenčeta koje je u bolnici. Osnovni pristup je partnerstvo roditelja i zdravstvenh radnika u kome zdravstveni radnici iz uloge primarnih negovatelja novorođenčadi prelaze u ulogu mentora roditeljima za primenu nege novorođenčeta. Porodično orijentisana nega se sprovodi prema planu koji prave roditelji i zdravstveni radnici u skladu sa potrebama novorođenčeta. Za primenu porodično orijentisane nege koriste se fotelje pored inkubatora, kao i sobe posebno dizajnirane za ovu namenu, gde porodica boravi sa svojom bebom.

Slika 5. Primena nege pored inkubatora       

Slika 6. Soba za boravak porodice

Pozitivni efekti IRN

Kod novorođenčadi kod koje se primenjuju principi ove nege mnogo je pozitivnih efekata: kraća primena respiratora i terapije kiseonikom, ređa pojava hronične bolesti pluća i krvarenja na mozgu, bolje hranjenje, kraći boravak u bolnici, manje povrataka u intenzivnu negu, bolje sazrevanje mozga, bolja pažnja, komunikacija, fina i gruba motorika, manje smetnji u razvoju, manji troškovi lečenja.