25-36 μηνών - Η φαντασία αρχίζει να ανθίζει

Αν μπορούσα να σου πω... "Αυτή είμαι εγώ! Ξέρω το όνομά μου και γνωρίζω τα ονόματα της μητέρας και του πατέρα μου. Έχω κάποιους φίλους, ίσως ξαδέλφια, παιδιά που μένουν κοντά μου, ή παιδιά στο νηπιαγωγείο μου. Μου αρέσει να παίζω, μόνη μου, αλλά και με άλλους. Δεν ξέρω πολλά λόγια, αλλά μου αρέσει να μιλάω και να κάνω ερωτήσεις. Μου αρέσει να κάνω σχέδια ή μουτζούρες σε χαρτί ή ακόμα και στο χώμα. Μου αρέσει να βλέπω βιβλία και μου αρέσει όταν διαβάζετε ή μου λέτε ιστορίες. Μου αρέσει να ακούω τις αγαπημένες μου ιστορίες ξανά και ξανά. Μου αρέσει επίσης να τρέχω και να ανεβαίνω σκάλες αν μπορώ. Μπορώ να ρίξω μια μπάλα. Μπορώ να στοιβάζω αντικείμενα για να φτιάξω πύργους. Μπορεί να προσποιούμαι ότι μιλάω στο τηλέφωνο και  να χρησιμοποιώ τα αντικείμενα με φανταστικό τρόπο. Μπορώ να κάνω τόσα πολλά πράγματα: μερικές φορές νομίζω ότι μπορώ να κάνω τα πάντα! Γι' αυτό μερικές φορές εκνευρίζομαι όταν δεν τα καταφέρνω. Αλλά μην ανησυχείτε, θα προσπαθήσω ξανά. Αν δεν μπορώ να το κάνω τώρα, θα μπορώ να το κάνω αργότερα."

Επικοινωνία

Τι νέo υπάρχει;  

Σε αυτή την ηλικία, το λεξιλόγιο του παιδιού σας γίνεται πλουσιότερο κάθε μέρα. Τα περισσότερα παιδιά μπορούν να συντάξουν προτάσεις από 2 έως 5 λέξεις και είναι πιο εύκολο να καταλάβετε τι σας λέει το παιδί σας. Σιγά σιγά θα μάθει πώς να ακούει και να περιμένει τη σειρά της και θα μπορεί να συμμετέχει σε ένα σύντομο διάλογο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το παιδί σας μαθαίνει πώς να περιγράφει πράγματα που έχουν συμβεί κατά τη διάρκεια της ημέρας. Με λίγη βοήθεια από εσάς, μπορεί ακόμη και να αρχίσει να λέει μια απλή ιστορία με τη σωστή σειρά. Πόσο συναρπαστικό για εκείνη και για εσάς! 

Και τι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε;

Καθορίστε έναν κοινό χρόνο ανάγνωσης με το παιδί σας και αφήστε το να γυρίσει τις σελίδες ενός βιβλίου με εικόνες μόνο του. Διδάξτε στο παιδί σας απλά τραγούδια και ρίμες, ίσως από την παιδική σας ηλικία ή τις παραδόσεις σας. Ζητήστε από το παιδί σας να σας δείξει πράγματα σε εικόνες και ενθαρρύνετε το να επαναλάβει τις λέξεις μετά από εσάς, ακόμα κι αν δεν τα λέει με τρόπο που να μοιάζει στο πως εσείς προφέρετε τις λέξεις. Το παιδί σας θα ενδιαφερθεί για τα ονόματα των πραγμάτων. Προσπαθήστε να μην πείτε μόνο το όνομα, αλλά χρησιμοποιείστε μερικές περιγραφικές λέξεις (όπως "Ναι, είναι ένα μεγάλο μπλε φορτηγό" ή "Μπάλα - η μπάλα είναι φουσκωτή, έτσι δεν είναι;"). 

Συναισθήματα

Τι νέo υπάρχει;  

Αυτή είναι μια πολύ σημαντική περίοδος για τη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού σας. Το παιδί σας βιώνει πολλά συναισθήματα κάθε μέρα - από έντονη ευτυχία έως θλίψη, απογοήτευση και μερικές φορές, θυμό.  Ταυτόχρονα, μαθαίνει για τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων, μέσω της ενσυναίσθησης - αισθάνεται όπως μπορεί να αισθάνεται κάποιος άλλος. Όπως όταν ήταν μικρότερη, μπορεί ακόμα να έχει κάποια ξεσπάσματα θυμού. Ακόμα δυσκολεύεται να εκφράσει τα έντονα συναισθήματα με λόγια. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το παιδί σας θα αρχίσει επίσης να καταλαβαίνει πώς η συμπεριφορά του επηρεάζει τη δική σας και επίσης πώς η συμπεριφορά σας το επηρεάζει. Τώρα έχει την τάση να ανησυχεί λιγότερο για τον αποχωρισμό από εσάς, αν και μπορεί να είναι δύσκολο μερικές φορές και για κάθε παιδί είναι και διαφορετικό. 

Και τι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε;

Συζητήστε με το παιδί σας για τα συναισθήματα, διηγηθείτε ιστορίες ή διαβάστε βιβλία κατάλληλα για την ηλικία για κάθε είδους συναισθήματα. Ενθαρρύνετέ την να εκφράζει τα συναισθήματα μέσα από παιχνίδια ή άλλα αντικείμενα. Αποδεχτείτε ότι δεν μπορεί ακόμα να διαχειριστεί τα μεγάλα συναισθήματά της και χρησιμοποιήστε την ηρεμία σας για να της δημιουργήσετε ένα ασφαλές περιβάλλον. Και το παιχνίδι, ειδικά το προσποιητό παιχνίδι, είναι ένας υπέροχος τρόπος για να κατανοήσει και να αντιμετωπίσει τα νέα συναισθήματα.

Σκέψη

Τι νέo υπάρχει;    

Το παιδί σας αρχίζει σιγά σιγά να καταλαβαίνει σημαντικές ιδέες όπως ο χρόνος (όπως η μέρα και η νύχτα, πριν και μετά) και οι αντιθέσεις (μεγάλες και μικρές). Επίσης, σε αυτήν την περίοδο, πιθανότατα θα σας δείξει ότι καταλαβαίνει τους σκοπούς των διαφόρων μερών του σώματός της («Βλέπω με τα μάτια μου»). Αρχίζει να προσπαθεί να ομαδοποιήσει αντικείμενα κατά χρώμα, μέγεθος ή σχήμα. Θα αρχίσει επίσης να λύνει απλά προβλήματα μέσω δοκιμής και λάθους - "Εάν το κουτάλι δεν χωράει στο βάζο, ίσως μπορώ να δοκιμάσω ένα μικρότερο".

Και τι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε;

Θυμηθείτε ότι το παιδί σας συνεχίζει να μαθαίνει καλύτερα μέσω της εξερεύνησης και του παιχνιδιού. Οι νέες έννοιες μπορούν να διερευνηθούν χρησιμοποιώντας αντικείμενα και παίζοντας προσποιητά. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να παίζει πολλά «προσποιητά παιχνίδια» και μερικές φορές συμμετέχετε στο παιχνίδι. Αφήστε το παιδί σας να σας καθοδηγήσει. Συνεχίστε να την εμπλέκετε σε καθημερινές δραστηριότητες που σας επιτρέπουν να εξερευνήσετε μαζί και να δοκιμάσετε νέα πράγματα: «Ας φυτέψουμε μερικά λουλούδια σήμερα!» ή «Μπορείς να βρεις ένα καλό μέρος για να βάλεις αυτά τα φλιτζάνια; Σε ευχαριστώ!».

Κινητικότητα

Τι νέo υπάρχει;    

Το παιδί σας γίνεται πολύ πιο ανεξάρτητο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το παιδί σας μπορεί να ντυθεί και να γδυθεί μόνο του - όχι τέλεια, φυσικά - να πλένει τα χέρια της ή να τρώει μόνο της. Μια σημαντική πτυχή της ανεξαρτητοποίησης είναι η χρήση της τουαλέτας. Σε πολλούς πολιτισμούς και οικογένειες, αυτό συνήθως ξεκινά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι κινήσεις του παιδιού σας είναι πιο περίπλοκες από ότι προηγουμένως. Μέχρι το τέλος του τρίτου έτους της ζωής της, το παιδί σας πιθανότατα μπορεί να τρέξει και να πηδήξει, να σταθεί στο ένα πόδι, να ανέβει και να κατεβεί (αν το σπίτι έχει σκάλες) και ίσως προσπαθήσει να οδηγήσει ένα μικρό ποδήλατο ή τρίκυκλο αν είναι διαθέσιμο.

Και τι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε;

Το παιδί σας θα είναι πρόθυμο να δοκιμάσει νέα πράγματα, αλλά χρειάζεται την υποστήριξή σας. Ενθαρρύνετέ την να προσπαθήσει, είτε τα καταφέρνει στην αρχή είτε όχι - και γιορτάστε τις νέες δεξιότητες. Μπορείτε επίσης να χτίσετε δεξιότητες και αυτοπεποίθηση συμπεριλαμβάνοντάς την στις καθημερινές οικογενειακές δουλειές - βοηθώντας στο ταίριασμα καθαρών καλτσών, πηγαίνοντας την για ψώνια, ετοιμάζοντας μαζί το φαγητό και άλλες απλές εργασίες που την γοητεύουν.

Εάν είστε κοντά, το παιδί σας θα είναι πιο πρόθυμο να προσπαθήσει να σκαρφαλώσει, να πηδήξει, να ρίξει μια μπάλα ή να εξερευνήσει άλλες νέες προκλήσεις. Απλώς με την παρουσία σας, δημιουργείτε ένα ασφαλές περιβάλλον για ανάπτυξη. 

Για να βρείτε πολλούς περισσότερους τρόπους για να υποστηρίξετε την ανάπτυξη του παιδιού μέσω του παιχνιδιού, μεταβείτε στην ενότητα Παίζοντας μαζί.

Οι ανησυχίες των γονέων για την ανάπτυξη κατά την περίοδο από τον 25ο έως τον 36ο μήνα 

Επειδή κάθε παιδί αναπτύσσεται με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο, είναι αδύνατο να προβλέψουμε πότε ή πως το δικό σας παιδί θα κατακτήσει πλήρως μια συγκεκριμένη δεξιότητα. Οι ικανότητες (αναπτυξιακά ορόσημα) που αναμένονται και αναφέρονται γι΄ αυτήν την περίοδο, σας δίνουν μόνο μια γενική ιδέα για τις αλλαγές που μπορεί να περιμένετε καθώς μεγαλώνει το παιδί σας. Παρακαλώ μην ανησυχείτε αν η εξέλιξή της ακολουθήσει λίγο διαφορετικό δρόμο.

Ωστόσο, για να είστε σίγουροι, μιλήστε με τον παιδίατρό σας [ή άλλον πάροχο υγείας] εάν το παιδί σας εμφανίσει κάποιο από τα παρακάτω σημάδια πιθανής καθυστέρησης στην ανάπτυξη, εάν το παιδί σας φαίνεται να έχει χάσει κάποιες από τις δεξιότητες που είχε σε μικρότερη ηλικία, ή εάν έχετε άλλους λόγους να ανησυχείτε:

  • Δεν σας κοιτάζει (οπτική επαφή)
  • δυσκολεύεται να ακούσει ή να δει κάποια πράγματα  
  • δεν μιλάει σε σύντομες προτάσεις (τουλάχιστον 3 λέξεις μαζί)  
  • έχει πολύ ασαφή λόγο  
  • δεν ακολουθεί απλές οδηγίες  
  • δεν θέλει να παίζει με άλλα παιδιά ή με παιχνίδια και άλλα αντικείμενα
  • δεν προσποιείται κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού  
  • δεν μπορεί να τρέξει  
  • δεν μουτζουρώνει, δεν κάνει σχέδια 
  • δεν μπορεί να κρατήσει μικρά αντικείμενα στο χέρι της.  
References and comments

Αναφορά:

https://raisingchildren.net.au/toddlers/development/development-tracker-1-3-years/2-3-years

Laura E. Berk (2006), Παιδική ανάπτυξη (7η έκδοση), Allyn & Bacon

Dr sci Nirvana Pištoljević (2016), Rani razvoj deteta: treta treba znati, Udruženje pedijatara Srbije, Beograd.