Δραστηριότητες αλφαβητισμού για παιδιά

Δραστηριότητες αλφαβητισμού

Κάποιοι εξαιρετικοί τρόποι για να δημιουργήσετε μια καλή αφετηρία για τον αλφαβητισμό του παιδιού σας, είναι μιλώντας, τραγουδώντας, παίζοντας παιχνίδια ήχου και λέξεων, διαβάζοντας, γράφοντας και ζωγραφίζοντας μαζί του.

Τα καλά νέα είναι ότι οι καθημερινές δραστηριότητες, στο σπίτι και —όταν είναι δυνατόν— σε τοπικά καταστήματα ή στην βιβλιοθήκη, προσφέρουν πολλές διασκεδαστικές ευκαιρίες για την ανάπτυξη του αλφαβητισμού.

Και δεν χρειάζεστε πολύ χρόνο για δραστηριότητες αλφαβητισμού — πέντε λεπτά μερικές φορές την ημέρα είναι αρκετά. Το κλειδί είναι να χρησιμοποιήσετε διαφορετικούς χρόνους και ευκαιρίες για να βοηθήσετε το παιδί σας να μάθει. Μπορεί να είναι τόσο απλό όσο να γράψετε την λίστα αγορών, να παίξετε ένα παιχνίδι ομοιοκαταληξίας ή να διαβάσετε μια ιστορία πριν τον ύπνο στο κρεβάτι.

Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς για να αρχίσετε με το παιδί σας δραστηριότητες αλφαβητισμού - ακόμα και τα μωρά απολαμβάνουν να ακούν ιστορίες και να συμμετέχουν σε συζητήσεις. Ακολουθούν κάποιες δραστηριότητες για διαφορετικές ηλικίες. Εάν έχετε μικρά παιδιά διαφορετικών ηλικιών, μπορείτε να συνδυάσετε ή να προσαρμόσετε τις δραστηριότητες ώστε να ταιριάζουν στα ενδιαφέροντα και τις δεξιότητές τους.

Βρέφη, νήπια και παιδιά προσχολικής ηλικίας: δραστηριότητες αλφαβητισμού

Δραστηριότητες ομιλίας και τραγουδιού
Η ομιλία και το τραγούδι με μικρά παιδιά βοηθά να αναπτύξουν δεξιότητες ακρόασης και ομιλίας. Ακολουθούν μερικές ιδέες για να ξεκινήσετε:

• Χρησιμοποιήστε ομοιοκαταληξία όποτε μπορείτε. Παίξτε με τις φράσεις όπως «είδα ένα γλάρο που πετούσε πάνω από το φάρο» ή δημιουργήστε ρίμες για πράγματα που κάνετε — για παράδειγμα, «μετά το δείπνο πάμε για ύπνο».
• Τραγουδήστε παραδοσιακά παιδικά τραγούδια με ομοιοκαταληξία στο παιδί σας. Τα νηπιαγωγεία θα μάθουν στο παιδί σας τη γλώσσα, την ομοιοκαταληξία, την επανάληψη και το ρυθμό.  Σκεφτείτε τι ακούσατε ως παιδί, στη μητρική σας γλώσσα  ή στη γλώσσα της χώρας που μένετε. 
• Για τα μωρά, επαναλάβετε τους ήχους που κάνει το παιδί σας ή δημιουργήστε ήχους και δείτε αν το παιδί σας μπορεί να τους αντιγράψει. Για παράδειγμα, «Οι αγελάδες κάνουν 'μουουουου' Μπορείς να πεις 'μουουουου';
• Τις ώρες του φαγητού, μιλήστε για το φαγητό που ετοιμάζετε, τι κάνετε για την γεύση κτλ. 
• Συζήτηση για αντικείμενα έξω από το σπίτι — για παράδειγμα, το θρόισμα των φύλλων, ή τους ήχους των πουλιών ή των αυτοκινήτων στο δρόμο. Ρωτήστε το παιδί σας αν μπορεί να κάνει τον ήχο του αέρα, της βροχής, του νερού, τα αεροπλάνα, τα τρένα και τα αυτοκίνητα.
• Παίξτε παιχνίδια όπως το «παρατηρώ γύρω μου» χρησιμοποιώντας χρώματα. Αυτό μπορεί να είναι πολύ διασκεδαστικό, ειδικά για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Για παράδειγμα, "Παρατηρώ με το μάτι μου κάτι που είναι πράσινο. Τι μπορεί να βλέπω και να είναι πράσινο;"

Δραστηριότητες ανάγνωσης και βιβλίου
Ακόμη και στα μωρά, η ανάγνωση αναπτύσσει το λεξιλόγιό τους, την ικανότητα να ακούν και να κατανοούν και αποτελεί την αρχή μιας ικανότητας σύνδεσης ήχου και λέξεων. Στο παιδί σας μπορεί να αρέσουν αυτές οι δραστηριότητες:

• Δοκιμάστε βιβλία με ομοιοκαταληξία, ρυθμό και επανάληψη.
• Με τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, ενθαρρύνετε το παιδί σας να γυρίσει τις σελίδες και να μιλήσει για το τι βλέπει. Μερικές φορές, χρησιμοποιήστε το δάχτυλό σας για να καθοδηγήσετε τα μάτια του παιδιού σας από αριστερά προς τα δεξιά κατά μήκος της σελίδας καθώς διαβάζετε και επισημάνετε ορισμένες λέξεις ή φράσεις — βεβαιωθείτε ότι είναι διασκεδαστικά.
• Ειδικά για τα μικρά παιδιά, επιλέξτε βιβλία ήχων και αφής ώστε να να τα προσελκύσει και να ενθαρρύνει το συναίσθημα τους και την εξερεύνηση. Θα μπορούσατε ακόμη και να φτιάξετε το δικό σας βιβλίο με αντικείμενα που αρέσει στο παιδί σας να κοιτάζει και να αγγίζει.
• Χρησιμοποιήστε «διαδραστική ανάγνωση ιστοριών. Ρωτήστε ερωτήσεις που ξεκινούν τη συζήτηση όπως "Τι νομίζεις ότι θα συμβεί στη συνέχεια;" ή "Θυμάσαι όταν μπήκαμε στο λεωφορείο;"
• Συνδέστε τα βιβλία με την πραγματική ζωή. Για παράδειγμα, αν έχετε διαβάσει ένα βιβλίο με ένα δέντρο, μπορείτε να πάρετε το παιδί σας να καθίσει κάτω από ένα δέντρο στην αυλή σας και να παρατηρήσει τα φύλλα, τα κλαδιά κλπ, όπως αυτά που υπάρχουν μέσα στο βιβλίο.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να εκφραστεί μέσα από την ιστορία που διαβάζετε. Για παράδειγμα, μπορείτε να ζητήσετε από το παιδί σας να χοροπηδήσει όπως το καγκουρό στο βιβλίο.

Δραστηριότητες σχεδίασης και γραφής

Το γράψιμο και το σχέδιο βοηθούν τα μικρά παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες που θα χρειαστούν αργότερα στην παιδική ηλικία για να γράψουν με μολύβια και στυλό. Ακολουθούν μερικές δραστηριότητες που μπορείτε να δοκιμάσετε με τα νήπια και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας:

• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σχεδιάζει και να γράφει χρησιμοποιώντας στυλό, μολύβια, μπογιές και μαρκαδόρους. Πιθανότατα θα ενθουσιαστεί να προσθέσει ένα δικό του σχέδιο σε κάρτες γενεθλίων ή γράμματα και να χρησιμοποιήσει τα διάφορα χρώματα.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να δοκιμάσει να γράψει κάποια γράμματα ή να γράψει το όνομά του σε όλες τις ζωγραφιές του που έχει κάνει. Μπορείτε να γράψετε γράμματα με ένα χρώμα και να ζητήσετε από το παιδί σας να τα ζωγραφίσει από πάνω με άλλο χρώμα.
• Βοηθήστε το παιδί σας να χρησιμοποιήσει πλαστελίνη για να κάνει τα γράμματα ή τους αριθμούς.
• Δώστε στο παιδί σας ευκαιρίες να χρησιμοποιήσει γράμματα του αλφαβήτου σε διάφορες μορφές — σε τετράδιο, μαγνητικά γράμματα που κολλάνε στο ψυγείο ή και κομμάτια παζλ.
• Κόψτε ή σχεδιάστε εικόνες βασικών ειδών οικιακής χρήσης — καρέκλα, τραπέζι, τηλεόραση, πόρτα .. — και στη συνέχεια γράψτε τα ονόματα των αντικειμένων σε ξεχωριστά κομμάτια χαρτιού. Ζητήστε από το παιδί σας να ταιριάξει το αντικείμενο με την εικόνα.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σας πει για τις ζωγραφιές του και βοηθήστε το να γράψει τις λέξεις που χρησιμοποιεί για να τις περιγράψει.

Μεγαλύτερα παιδιά προσχολικής ηλικίας: Πρόσθετες δραστηριότητες αλφαβητισμού

Εκτός από τις δραστηριότητες που μόλις αναφέραμε μπορείτε να δοκιμάσετε μερικές από τις παρακάτω δραστηριότητες. Καθώς το παιδί σας πλησιάζει στη σχολική ηλικία, και όταν αρχίσει να ενδιαφέρεται περισσότερο περάστε χρόνο μαζί, 

Συζητώντας για δραστηριότητες

• Παίξτε παιχνίδια λέξεων που ενθαρρύνουν το παιδί σας να μάθει ήχους. Για παράδειγμα, «Παρατηρώ και βλέπω κάτι που αρχίζει με Τ. Τι νομίζεις ότι κοιτάω που αρχίζει με αυτόν τον ήχο;»
• Ρωτήστε το παιδί σας για λέξεις με ομοιοκαταληξία. Για παράδειγμα, «Ποιες άλλες λέξεις ακούγονται σαν αυτοκίνητο;»
• Ζητήστε από το παιδί σας να κάνει έναν συνδυασμό ήχου και, στη συνέχεια, σκεφτείτε λέξεις με αυτόν τον ήχο. Για παράδειγμα, «Πες ένα ήχο που ακούγεται αστεία».
• Μιλάμε για το παρελθόν. Ζητήστε από το παιδί σας να σας πει κάτι που του άρεσε να κάνει από μικρός ή κάτι που έκανε στο σχολείο εκείνη την εβδομάδα. Μερικές φορές μπορείτε να του ζητήσετε να τα γράψει.
• Μιλάμε για το μέλλον. Πείτε στο παιδί σας τι πρόκειται να κάνετε την επόμενη μέρα ή το Σαββατοκύριακο ή ζητήστε του να σας πει τι πρέπει να κάνει πριν πάει για ύπνο.

Κάνοντας δραστηριότητες ανάγνωσης και βιβλίου

• Διάβασε ιστορίες και μετά μιλήστε γι' αυτές. Ρωτήστε, "Τι έλεγε αυτή η ιστορία;" ή "Σου άρεσε αυτός ο χαρακτήρας; Γιατί;"
• Τα μεγαλύτερα παιδιά αγαπούν τα βιβλία με το αλφάβητο — ζητήστε από το παιδί σας να σας πει λέξεις που ξεκινούν με τον ίδιο ήχο με το γράμμα που βλέπετε.
• Ζητήστε από το παιδί σας να κάνει ένα παραμύθι με τις δικές του εικόνες. Με τη βοήθειά σας, μπορεί να το κάνει σε έναν υπολογιστή ή με μολύβι σε χαρτί. Αν ενδιαφέρεται, βοήθησέ τον να γράψει τουλάχιστον μερικά από τα γράμματα στην ιστορία.
• Αν βγείτε για περίπατο, ζητήστε από το παιδί σας να διαλέξει γράμματα ή λέξεις σε πινακίδες, σε καταστήματα, πινακίδες δρόμου ή αντικείμενα στο σούπερ μάρκετ. Μπορείτε να κάνετε το ίδιο πράγμα στο σπίτι με καταλόγους και διαφημιστικά φυλλάδια.
• Εάν είστε σε θέση να επισκεφθείτε τη βιβλιοθήκη σας με το παιδί σας, ενθαρρύνετε το να επιλέξει βιβλία για να πάρει στο σπίτι. Πολλές βιβλιοθήκες έχουν επίσης ώρες ανάγνωσης και κλαμπ βιβλίου για παιδιά.

Σχεδιάζοντας και γράφοντας 

• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να γράψει το όνομά του και τα ονόματα άλλων μελών της οικογένειας σε ευχετήριες κάρτες ή σε εικόνες. Μόλις το παιδί σας μπορεί να χρησιμοποιήσει όλα τα γράμματα καλά, θα είναι έτοιμος και για τα κεφαλαία και για τα μικρά γράμματα.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να γράψει ψεύτικες λίστες αγορών ή μενού εστιατορίων για εικονικό παιχνίδι. 
• Ζητήστε από το παιδί σας να σας φτιάξει ένα βιβλίο με μια λέξη στη μία πλευρά της σελίδας, και μια εικόνα αυτής της λέξης στην άλλη πλευρά.  Φροντίστε αυτές οι δραστηριότητες να είναι ευχάριστες.