Ενεργή συμμετοχή του πατέρα στη ζωή του παιδιού: Σημασία και διαστάσεις συμμετοχής

Η έρευνα έχει δείξει ότι οι πατέρες, ανεξάρτητα από το εισόδημα ή το πολιτιστικό τους υπόβαθρο, μπορούν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην εκπαίδευση των παιδιών τους. Όταν εμπλέκονται οι πατέρες, τα παιδιά τους μαθαίνουν περισσότερα, έχουν καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο και επιδεικνύουν πιο υγιή συμπεριφορά. Ακόμη και όταν οι πατέρες δεν μοιράζονται ένα σπίτι με τα παιδιά τους, η ενεργός συμμετοχή τους μπορεί να έχει διαρκή και θετικό αντίκτυπο σε αυτά.

Η έρευνα δείχνει ότι η ενεργή συμμετοχή του πατέρα στη ζωή του παιδιού έχει σημαντικά και πολλαπλά οφέλη για τα παιδιά, τους πατέρες, τις μητέρες και τις κοινότητες. Τα οφέλη αυτά συμπεριλαμβάνουν: 

Την βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών όπως:

• Μεγαλύτερη ενσυναίσθηση
• Υψηλότερη αυτοεκτίμηση
• Περισσότερος αυτοέλεγχος και λιγότερο παρορμητική συμπεριφορά

Σημαντικές ικανότητες επίλυσης προβλημάτων όπως:

• Αυξημένη περιέργεια
• Μεγαλύτερη ανοχή στο άγχος και την απογοήτευση
• Περισσότερη προθυμία να δοκιμάσουν νέα πράγματα

Ενίσχυση των γνωστικών ικανοτήτων των παιδιών, όπως:

• Καλύτερες λεκτικές δεξιότητες
• Υψηλότερες βαθμολογίες σε τεστ αξιολόγησης της γνωστικής ικανότητας
• Το IQ του γιου σχετίζεται με την φροντίδα του πατέρα

Τα οφέλη για τους άνδρες/πατέρες  συμπεριλαμβάνουν: 

• Διευρυμένη ικανότητα για φροντίδα 
• Καλύτερη κατανόηση του σεξισμού και των επιπτώσεών του στα παιδιά
• Βαθιά συναισθήματα και συναισθηματική ένταση

Οι αρνητικές συμπεριφορές μειώνονται όταν οι πατέρες εμπλέκονται ενεργά στη φροντίδα των παιδιών τους:

• Λιγότερη από το μέσο όρο επαφή με το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης.
• Λιγότερη κατάχρηση ουσιών.
• Λιγότεροι θάνατοι από ατυχήματα και πρόωρες γεννήσεις

Οι μητέρες επωφελούνται, επίσης, από την ενεργή συμμετοχή του πατέρα στη ζωή των παιδιών με διάφορους τρόπους:

• Η προσκόλληση παιδιού-μητέρας είναι πιο ασφαλής όταν η προσκόλληση παιδιού- πατέρα είναι ασφαλής.  Ένα παιδί με ασφαλή δεσμό αισθάνεται προστατευμένο και ασφαλές. Γνωρίζει ότι ο φροντιστής του είναι δίπλα του όταν θα τον χρειαστεί. Αισθάνεται ασφαλές να εξερευνήσει και να αλληλοεπιδράσει με το περιβάλλον του.
• Οι θετικές σχέσεις μητέρας-παιδιού συνδέονται με θετικές σχέσεις πατέρα-παιδιού.
• Είτε οι γονείς ζουν μαζί είτε όχι, οι θετικές σχέσεις μητέρας-παιδιού συνδέονται με θετικές σχέσεις πατέρα-παιδιού.

Οι πατέρες είναι σημαντικό να συμμετέχουν σε όλες τις διαστάσεις του μαθησιακού περιβάλλοντος για το παιδί. Συγκεκριμένα είναι σημαντικό να προσφέρουν 

• άμεσες και έμμεσες μαθησιακές εμπειρίες (π.χ. ανάγνωση ιστοριών και βιβλίων στα παιδιά, χρήση σύνθετης γλώσσας, κ.λπ.), 
• να συμμετέχουν σε δραστηριότητες και δράσεις που λαμβάνουν χώρα εκτός σπιτιού (π.χ. επίσκεψη στη βιβλιοθήκη ή στο μουσείο, βόλτες στο πάρκο και σε μαγαζιά, κ.λπ.) αλλά και 
• σε ημι-δομημένες δραστηριότητες που γίνονται παρέα με άλλους γονείς και παιδιά στα πλαίσια της κοινότητας (π.χ. συνάντηση με άλλους γονείς και παιδιά στο πάρκο ή παρακολούθηση γεγονότων που οργανώνονται από την κοινότητα).

Οι πατέρες μπορούν να εμπλακούν ενεργά με πολλούς διαφορετικούς τρόπους στη φροντίδα, την εκπαίδευση και την ανατροφή των παιδιών. Αν και οι τρόποι αυτοί μπορούν να διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία των παιδιών, είναι σημαντικό οι πατέρες να: 

• Παρακολουθούν γεγονότα και/ή εκδηλώσεις στις οποίες συμμετέχει το παιδί τους (π.χ. γιορτές στο σχολείο, αθλήματα, κ.λ.π.)
• Ενθαρρύνουν το παιδί τους να διαβάζει, δίνοντας το παράδειγμα και διαβάζοντας οι ίδιοι
• Επαινούν το παιδί τους σε θετικές συμπεριφορές και όταν προσπαθούν να πετύχουν τους στόχους τους 
• Ενθαρρύνουν και υποστηρίζουν συναισθηματικά τη μητέρα του παιδιού τους
• Συμμετέχουν και αναλαμβάνουν καθημερινές ή συνηθισμένες ρουτίνες που αφορούν τη φροντίδα των βασικών αναγκών του παιδιού τους και στις δραστηριότητες που συμμετέχει (π.χ. το ταΐζουν, το συνοδεύουν σε διάφορες δραστηριότητες, κ.λ.π.)
• Μοιράζονται με  το παιδί τους θετικές σκέψεις και ικανότητες της μητέρας του
• Επαινούν το παιδί τους για κάτι που έκανε καλά
• Ενθαρρύνουν και παρακινούν το παιδί τους να συμμετέχει ενεργά στο σχολείο, μιλώντας για τα θετικά του σχολικής κοινότητας
• Λένε στο παιδί τους ότι το αγαπούν
• Περνάνε χρόνο απλά μιλώντας με το παιδί τους όταν αυτό θέλει να μιλήσει για κάτι
• Συνεργάζονται με τη μητέρα του παιδιού τους για την ανατροφή του
• Διαβάζουν στο παιδί τους
• Μαθαίνουν στο παιδί τους να σέβεται τους κανόνες του σχολείου και τους/τις συμμαθητές/τριες
• Βοηθάνε το παιδί τους με τις εργασίες που έχει να κάνει στο σπίτι
• Ενθαρρύνουν το παιδί τους να αναπτύξει τα ταλέντα του – ιδιαίτερες κλίσεις (π.χ. μουσική, σπορ, κ.λ.π.)
• Περνάνε χρόνο με το παιδί τους, κάνοντας μαζί του πράγματα που του αρέσει να κάνει
• Θέτει κανόνες και όρια για τη συμπεριφορά του παιδιού τους, δίνοντας τις κατάλληλες επεξηγήσεις και παραδείγματα

Ευχαριστούμε για το άρθρο αυτό την κ. Κωνσταντίνα Ρέντζου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.