Баланын рационуна кошумча тамактануу киргизүү
Кошумча тамак-аш - бул эмчек эмизүүдөн тышкары, эне сүтү тамак-ашка болгон керектөөнү канааттандыруу үчүн жетишсиз болуп калган учурда ымыркайга кошумча катары берилүүчү катуу же жарым-жартылай каттуу азык, (же эмчек эмбеген же жасалма жол менен тамактандырылып жаткан балдар үчүн аралашмага кошумча).
Катуу тамактарды киргизүү балаңызга жаңы даамдарды жана тамак-аштын текстурасын сыноого мүмкүнчүлүк берүү менен тамак жегенди үйрөнүүгө жардам берет. Бул тишти жана жаакты, ошондой эле сөз өстүрүү үчүн кийинчерээк зарыл болгон башка көндүмдөрдү өнүктүрүүгө түрткү берет.
Бул ымыркай негизинен бир жашынан баштап даяр боло турган эне сүтү менен багуудан баштап үй-бүлөлүк дасторкондон тамактанууга чейинки өткөөл мезгил.
Кошумча тамактарды киргизүү жашоонун биринчи жылында өсүүгө жана өнүгүүгө эле түздөн-түз таасирин тийгизбейт; өмүр бою ден соолукка узак мөөнөттүү таасирин тийгизе тургандыгы жөнүндө илимий далилдер барган сайын көп пайда болууда. Туура тамактануу баланын өсүшүн колдойт, мээнин өнүгүшүнө багыт берет, окууга болгон потенциалын күчтөндүрөт, бойго жеткенде өндүрүмдүүлүктү жогорулатат.
Эгерде бала туура тамактануу адаттарын өз убагында өздөштүрбөсө жана тамактын ар кандай түрлөрүн пайдаланбаса, ал кийинчерээк ден соолукка зыян алып келиши мүмкүн болгон тамак-аштын белгилүү бир түрүн гана жеп калат (жашылчалардын жетишсиздиги, витаминдердин, микроэлементтердин таңсыктыгы, антиоксиданттар; куру калориялар, семирүү жана жүрөк-кан тамыр оорулары, жогорку кан басым, диабет сыяктуу өнөкөт оорулардын коркунучу).
Ымыркайдын рационуна кошумча тамак качан киргизилет?
Бүткүл дүйнөлүк саламаттык сактоо уюмунун жана ЮНИСЕФтин сунуштарына ылайык, табигый жол менен тамактанган ымыркай болжол менен 6 айлык кезинде кошумча тамактарды колдоно башташы керек. 6 айга чейинки куракта эне сүтү менен гана багуу балдарды тамактандыруунун эң жакшы жолу. 6 айга чейин кошумча тамактарды киргизүү семирүү жана аллергия тобокелчилигин жогорулатат.
Эмчек эмген ымыркай сүтсүз азыктарды өмүрүнүн 5-айынан баштап алышы керек. 5-айдан баштап, баланы жарым-жартылай катуу жана катуу тамак менен тамактандырууга мүмкүнчүлүк берген кыймыл-аракет функциялары сыяктуу эле тамак сиңирүү жана бөлүп чыгаруу органдарынын функциялары дээрлик жетилет.
Балаңыз кошумча тамак киргизүүгө даяр экенин сиз кантип билесиз?
Балдар ар кандай ылдамдыкта өсүп жетилет. Баланын кошумча тамак-ашка даяр экендигинин белгилери, адатта, болжол менен алты айга жакындаган курагында айкын болот:
Балаңыздын жөндөмдүү боло баштаганын байкаңыз:
- Таябастан отуруу, алдыга эңкейүү жана туруктуу тик абалга кайтуу; ийин жана моюн булчуңдары башты көтөрө турганчалык күчтүү
- кичине нерсени атайылап алып, оозуна сала тургандай кылып кол кыймылын көзөмөлдөңүз
- тамакты оозунан тили менен чыгарбайт, бирок аны жута алат
- шилекейди жутууну көзөмөлдөө
Даярдыктын жакшы көрсөткүчтөрү БОЛБОГОН белгилер же сигналдар – дагы башка нерсени билдириши мүмкүн:
- түн ичинде тез-тезден ойгонуу же тынчсыздануу
- эмизүү учурунда оңой эле алаксыйт
- тиштин өсүшү, шилекейдин агышы же муштумун соруу
- башкалар тамак жеп жатканда кызыгуу көрсөтүү, тамак менен ойноо (тамак жутулбайт)
- тамакты чоң киши оозуна салса жеп алуу
Сиз бул жүрүм-турумду баланын катуу тамактарды жегенге даяр болуусу катары туура эмес түшүнүшүңүз мүмкүн. Кээде ата-энелер жөн гана баласы менен жаңы аракеттерди каалашат жана анын өнүгүүсүнүн жаңы этабына жетүүнү каалашат.
Бала тамактанууну үйрөнүп жатканда, ага тамак гана эмес, жылмаюу жана чыдамкайлык керек. Тамактандыруу тууралуу сиз бала жеген тамактын көлөмүнө көңүл буруунун ордуна, балаңыз менен баарлашуу убактысы катары ойлонуңуз.
Балаңызды ага үй-бүлө жеген тамак сунушталышы жана ал башкалар өзүнүн тамактануу көндүмдөрүн колдонуп жатканын көрүшү үчүн үй-бүлөлүк тамактанууга кошуңуз.
