Мактоо, дем берүү жана сыйлыктар
Мактоо
Мактоо кантип иштейт
Мактоо - бул балаңызга анын жүрүм-турумунда эмнени жагарын айткан учур. Мактоо балаңызда өзүн-өзү сыйлоо сезимин, намысты жана ишенимди тарбиялайт.
Мактоону колдонуу менен сиз балаңызга өзү жөнүндө позитивдүү ой жүгүртүүнү жана айтууну көрсөтөсүз. Сиз балаңызга анда бардыгы жакшы болгонду аныктоого жана аны менен сыймыктанууга үйрөнүүгө жардам бересиз.
Мактоону эмне үчүн колдонуу керек
Ар кандай курактагы балдарды ар кандай нерселер үчүн мактаса болот. Сиз кичинекей баланы андан суранганда ойногонун токтоткону үчүн же боосун байлаганга аракет кылганы үчүн мактасаңыз болот.
Сүрөттөөчү мактоо
Сүрөттөөчү мактоо - бул балаңызга сизге эмне жакканын айткан учур. Мисалы: “Мага бөлмөңдөгү оюнчуктарды жыйнаганың жагат”. Бул балаңызга эмнени айтканыңызды түшүнүүгө жардам берет. Бул ошондой эле “Сен жакшы баласың” деген сыяктуу конкреттүү эмес мактоолорго караганда чын жүрөктөн мактоо болот.
Сиз өтө көп мактай албайсыз. Бирок, мактоо конкреттүү болбосо же бала эч нерсе кылбаган учурда колдонсоңуз, таасирин жоготушу мүмкүн. Бул балаңызга мактоо үчүн эч нерсе кылуунун кереги жок экенин үйрөтөт.
Жүрүм-турумду өзгөртүү үчүн мактоону колдонуу
Балдар мактоого татыктуу жүрүм-турумду кайталашат. Бул сиз мактоону колдонуп, оор жүрүм-турумду өзгөртүүгө жана аны каалаганыңызга алмаштырууга жардам берет дегенди билдирет.
Биринчи кадам - балаңыздын сиз каалагандай жүрүм-турумун байкоо. Сизге жаккан тигил же бул жүрүм-турумду көргөндө дароо балаңыздын көңүлүн буруңуз. Андан кийин балаңызга эмнени жактырганыңызды так айтыңыз.
Адегенде жүрүм-турумду көргөн сайын мактай аласыз. Балаңыз өзүн ушундай алып жүрө баштаганда, сиз аны азыраак мактай аласыз.
Эгер жүрүм-турумду өзгөртүү үчүн мактоону колдонсоңуз, аракетти, ошондой эле жетишкендикти мактай аласыз.
Мактоону колдонуу оор сезилип, кээде балаңызды мактоого себеп табуу кыйын болушу мүмкүн. Бирок балаңызды дайыма мактап турсаңыз, бул жакында кадимки жана нормалдуу көрүнүш болуп калат.
Дем берүү
Дем берүү - бул аракет үчүн мактоо - мисалы, “Сен математика боюнча үй тапшырмаңды көңүл коюп аткардың, ошондуктан туура аткардың”.
Мактоо аракеттери балаңызды келечекте көп аракет кылууга үндөшү мүмкүн - бул жакшы түрткү берет. Бирок сиз балага бул иш-аракетти же жүрүм-турумду аткарууга жардам берүү үчүн иш-аракетке чейин жана ошол учурда дем берүүнү колдонсоңуз болот. Мисалы, “Мага оюнчуктарды кандай жакшы жыйнай турганыңды көрсөтчү”.
Айрым балдар, өзгөчө өзүнө ишенбеген балдар башкаларга караганда көбүрөөк колдоого муктаж. Мактоо үмүттөндүргөндө жана аракетке багытталганда балдар аракет кылуунун өзү жакшы экенин көрүшөт. Ошондой эле, алар көйгөйлөргө дуушар болгондо аракет кылып, оптимисттик маанайда болууну улантышат.
Сыйлыктар
Сыйлык - бул жакшы жүрүм-турумдун, иштин натыйжасы. Бул сиздин балаңыз жакшы иш кылгандан же өзүн жакшы алып жүргөндөн кийин “жакшы аткарылды” деп айтуунун ыкмасы. Бул жагымдуу бир нерсе, сюрприз же кошумча артыкчылык болушу мүмкүн. Мисалы, бөлмөсүн тыкан кармаганы үчүн сыйлык катары балаңызга кечки тамакка эмне жей тургандыгын тандоого мүмкүнчүлүк бере аласыз.
Сыйлыктар сиздин мактооңузду жана колдооңузду жакшырта алат. Көпчүлүк жүрүм-турумга алардан кийинки кесепеттер таасир этет, андыктан баланын жүрүм-турумун мактап, андан кийин сыйлык бергенде, мындай жүрүм-турум дагы кайталанат.
Сыйлыктар алгач жакшы таасир этиши мүмкүн, бирок аларды ашыкча колдонбогонуңуз жакшы. Эгер сиз аларды көп колдонушуңуз керек болсо, бул жагдайды кайра карап чыгууга жардам берет - сиз каалаган жүрүм-турумга түрткү бере турган башка стратегиялар барбы? Же тапшырма же жүрүм-турум азыр балаңыз үчүн өтө оорбу?
Көңүл буруңуз, пара берүү жана сыйлык - бирдей нерсе эмес. Пара каалаган жүрүм-турумга чейин берилет, ал эми сыйлык кийин берилет. Сыйлыктар жакшы жүрүм-турумду күчөтөт, а пара - жок.
Кээде жагымдуу сөз айткандан көрө сындоо оңой болот. Жаман жүрүм-турум көбүнчө жакшы жүрүм-турумга караганда айкыныраак болот - мисалы, балаңыз тынч китеп окуп отурганына караганда, кыйкырганын байкайсыз. Жакшы жүрүм-турумга да көңүл бурууга аракет кылыңыз!
Мактоо, сыйлоо жана сыйлыктарды колдонуу боюнча кеңештер
Бул кеңештер балаңыздын өзүн-өзү сыйлоо сезимин жогорулатууга жана жакшы жүрүм-турумга үндөөгө жардам берет:
- Балаңызга жакшы мамиле кылганыңызда айтыңыз. Балаңызды күн сайын бир нече колдоо сөздөрү менен кубаттай алаарыңызды көрүңүз. Сиз айткан кичинекей нерселер убакыттын өтүшү менен чогулуп, балаңызга чоң таасирин тийгизиши мүмкүн.
- Сындаганга караганда көбүрөөк мактоого аракет кылыңыз. Багыт катары терс сөздөрдү айткан сайын балаңызды алты жолу мактаганга аракет кылыңыз.
- Кичинекей өзгөрүүлөрдү жана ийгиликтерди издеңиз. Балаңызга жакшы сөз айтуу үчүн кемчиликсиз бир нерсе жасашын күтүүнүн ордуна, кандай болбосун аракетти же жакшырууну мактоого аракет кылыңыз.
- Бардык адамдар ар башка экенин кабыл алыңыз. Балаңызды уникалдуу күчтүү жактары үчүн мактаңыз жана аны өнүгүүгө жана өз кызыкчылыктары менен алектенүүгө үндөңүз. Бул ага сыймыктануу жана ишеним сезимин өнүктүрүүгө жардам берет.
- Жакшы жүрүм-туруму үчүн сыйлык менен баланы таң калтырыңыз. Мисалы: “Оюнчуктарыңды чогултканың үчүн рахмат – кел, паркка барып майрамдайбыз”.
- Аракеттерди, ошондой эле жетишкендиктерди мактаңыз. Балаңыздын канчалык аракет кылып жатканын моюнга алыңыз жана мактаңыз - мисалы, “Пальтоңду унутпастан, илгичке илип койгонуң үчүн рахмат”.
- Мактоо сиздин сезимдериңизден эмес, баланын жүрүм-турумунан көз каранды болушуна аракет кылыңыз. Сиз мактоо үчүн жакшы жүрүм-турумду канчалык көп издесеңиз, өзүңүздү ошончолук позитивдүү сезериңизди байкайсыз (жана ошончолук жакшы жүрүм-турумду көрөсүз).