Značaj mentalnog zdravlja roditelja za razvoj djeteta

Fizičko i mentalno zdravstveno stanje majke i oca tokom trudnoće, pa i prije tog perioda, postavlja prve temelje za uspješno napredovanje malog djeteta. Često je zdravstveni sistem više usmjeren na medicinske testove, npr. mjerenje krvnog pritiska i tjelesne težine trudnica i porodilja, nego na mentalno zdravlje i blagostanje majke i njenog partnera, iako upravo ti faktori mogu imati značajan uticaj na fetus.  

Zahvaljujući brojnim naučnim istraživanjima, znamo da stanja napetosti, uznemirenosti, pojačane brige, stresa i depresije podižu nivo kortizola u majčinom krvotoku, kao i da je tada sposobnost filtriranja posteljice smanjena, pa povišeni kortizol ima lakši prolaz do bebinog mozga. Utvrđeno je da to negativno utiče na arhitekturu mozga nerođenog djeteta (fetusa), koji se u tom periodu ubrzano razvija.

Pored toga, trudnica koja pati od uznemirenosti, napetosti i pojačane brige, depresije ili nekog drugog mentalnog poremećaja teško slijedi principe zdravog života, koji je neophodan za dobar ishod trudnoće (bez konzumiranja cigareta, alkohola i drugih supstanci, redovna i zdrava ishrana, fizičko vježbanje u skladu s mogućnostima, redovno i dovoljno dugo spavanje i odmaranje, itd.), i ne započinje na vrijeme liječenje ili bilo kakav tretman svojih zdravstvenih tegoba.

Zbog svega navedenog, perinatalni mentalni poremećaji roditelja, pogotovo ukoliko se ne tretiraju na vrijeme i na pravi način, mogu negativno uticati na mnoge aspekte efikasnog roditeljstva nakon rođenja djeteta. Neki od njih su: 

• Može biti ugrožen razvoj odnosa s bebom, odnosno majčina i očeva sposobnost da se emocionalno povežu s bebom, da se raduju kad vide prve reakcije svoje bebe, da uspostave emocionalnu razmjenu s bebom i među sobom. 
• Mogu se poremetiti odnosi među partnerima i odnosi s drugim članovima porodice.
• Sposobnost „osluškivanja“ i responzivnost roditelja (sposobnost da se izmami odgovor bebe i adekvatno reaguje na njene poteze i signale) takođe može biti oslabljena. Topao, responzivan i brižan odnos roditelja prema bebi najvažniji je podsticaj za njen razvoj. Nedostatak responzivnosti ili neadekvatna (npr. nepredvidiva) responzivnost aktivira kod odojčeta fiziološku stresnu reakciju.  
• Deprimirana majka ili otac nekad ne mogu da uoče i da razumiju ono što beba ispoljava ili što može da radi u skladu sa svojim uzrastom, ne prepoznaju faze razvoja i motivacije (na primjer, ne mogu da razumiju zašto im jednomjesečna beba ne dopušta da prespavaju noć bez prekida, čak se dešava da pomisle da beba „namjerno“ plače).
• Umanjuje se sposobnost roditelja da vide svoju bebu u pozitivnom svjetlu. 
• Roditeljska procjena šta njihovoj bebi treba (u domenu zdravlja, bezbjednosti i njege) može biti nepouzdana.
• Umanjena je majčina ili očeva tolerancija okruženja, pojačava se stepen apatije, kao i nedostatak emocionalne reakcije na dijete. 
• Rast, razvoj i ponašanje bebe i malog djeteta usko su povezani s ponašanjem osoba koje se staraju o djetetu.

Kad su majka ili otac deprimirani, to može imati ozbiljan negativni uticaj na razvoj mozga bebe, a samim tim i na sve oblasti kognitivnog i socio-emocionalnog razvoja, uključujući vještine i izvršne funkcije djeteta.  

Istraživanja pokazuju da su i majčina i očeva depresija i anksioznost povezani s problemima u razvoju djeteta, da utiču na socio-emocionalno, kognitivno funkcionisanje, planiranje, organizaciju, kao i na sposobnost kontrole ponašanja tako da bude primjereno okolnostima. Takođe, utvrđeno je da djeca majki koje pate od perinatalne bolesti češće imaju probleme u oblasti socio-emocionalnog i kognitivnog funkcionisanja, planiranja, organizacije i kontrole ponašanja shodno kontekstu.