Тағир додани муҳити зист ҳамчун воситаи идоракунии рафтор

Тағйир додани муҳити атрофи кӯдаки шумо: ин чӣ маъно дорад?

Агар фарзанди шумо рафторе кунад, ки шумо намехостед, шумо бояд ба сабаби ин рафтор диққат диҳед. Шояд сабаб дар муҳити атрофи ӯ бошад. Бо тағир додани муҳити атрофи кӯдак, шумо метавонед рафтори ӯро тағир диҳед.

Тағйир додани муҳити атроф метавонад маънои ворид кардани тағиротҳои хурди идорашавандаро ба он чизе, ки дар атрофи кӯдак рӯй медиҳад, дошта бошад. Ин маънои ба ҷое кӯчидан, иваз кардани ҷиҳози хона, насб кардани таҷҳизоти гаронбаҳои бозӣ ё чизи ба ин монандро надорад.

Муҳити атрофи кӯдаки шумо: ин чист?

Агар шумо дар бораи баъзе хусусиятҳои рафтори фарзандатон фикр кунед ё мехоҳед онро тағир диҳед, шумо бояд ба муҳити атрофе, ки кӯдакро иҳота мекунад, диққат диҳед. "Муҳити рафтории" кӯдаки шумо аз ҷузъҳои зерин иборат аст:

• ҷойгиршавии ӯ – кӯдак дар боғи фарҳангӣ, хона, мағоза ё дар меҳмонӣ қарор дорад;
• ашёи муҳити атроф – бозичаҳо, китобҳо, ашёи рӯзгор ва чизҳои дигаре, ки шумо намехоҳед, ки фарзандатон бо онҳо бозӣ кунад;
• дигар кӯдакон ва рафтори онҳо;
• ангезаҳои ҳиссиётӣ – рӯшноӣ, садо, бӯй, ламс, ҳарорати муҳити атроф;
• вақти рӯз;
• тарзи муоширати шумо бо кӯдак – пешниҳоди дархостҳо ё дастурҳо.

Ҳамаи ин омилҳо метавонанд ба рафтори фарзанди шумо таъсир расонанд ва баъзан ҳатто рафтори номатлубро ба вуҷуд оранд. Масалан, фарзанди шумо метавонад:

• ба арзиши чизҳое, ки дар ҷойҳои дастрасии ӯ қарор доранд аҳамият надода, бозӣ кардан мехоҳад;
• ба бехатарӣ ахамият надода фазои атрофро фаъолона тадқиқ намояд;
• ҳангоме ки вақти истироҳат фаро расидааст хастагиро эҳсос кунад;
• агар дар атрофи ӯ садои зиёд ё фаъолнокӣ бошад, худро афсурдаҳол, ғамгин ё ҳаяҷонангез эҳсос кунад;
• аз додани бозичаҳои дӯстдошта ё ашёи худ даст кашад;
• ба дастурхои шумо, ки фахмидани онҳо душвор аст, риоя накунад.

Тағир додани муҳити атрофи кӯдаки шумо

Шумо метавонед баъзе ғояҳоро оиди тағир додани муҳити атрофи фарзанди худ истифода баред, то ин ки ба ӯ барои иҷрои рафтори интизоршавандаатон кӯмак намоед.

Дар хона

• Ашёҳои зудшикан ё гаронбаҳоро аз доираи биниш ва дастрасии фарзандатон дур нигоҳ доред – ин ҳам барои бехатарӣ ва ҳам барои рафтори хуби ӯ муҳим аст.
• Ҳангоми ғамгин шудани фарзанди шумо «ҷои ором» созед. Ин метавонад танҳо як болишти махсус ё "ҷои хилват"-и зери миз бошад, ки дар он китобҳо ва бозичаҳои дӯстдоштааш ҷойгиранд.
• Ҳангоми зарурати таваҷҷӯҳи фарзанди шумо ба чизе боварӣ ҳосил кунед, ки ангезаҳои беруна дар шакли экрани дурахшанда дар планшет, смартфон ва телевизор хомӯш карда шаванд. Масалан, вақте ки ӯ вазифаи хонагиро иҷро мекунад ё ба мактаб меравад.

Берун аз хона

• Агар фарзанди шумо то ҳол дар идораи рафтори худ, махсусан берун аз хона, душворӣ кашад, ба қадри имкон муҳити бехатареро барои сайру гашт интихоб кунед, ба монанди ҳавлии девордор ё майдончаи бозии шинос. Ба ин тартиб, шумо аз бехатарии кӯдак ҳангоми сайру гашт камтар хавотир мешавед ва эҳтимоли он ки рафтори фарзандатон дигаронро нороҳат кунад, камтар мешавад.
• Пеш аз сафар кардан бо мошин ё автобус пешакӣ фикр кунед, ки фарзандони шумо чӣ гуна нишастан мехоҳанд. Агар лозим бошад, шумо метавонед ҷойҳоро иваз кунед. Масалан, як волидайн метавонад дар байни ду фарзанд нишинад ва кӯдакон метавонанд бо навбат дар назди тиреза нишинанд.
• Ҳангоми ба нақша гирифтани истироҳати оилавӣ, дар бораи ҷузъиёти он фикр кунед, ки ҳам шумо ва ҳам фарзандонатон аз он баҳра баред – масалан, дар наздикии макони истироҳат мавҷуд будани майдончаи бозӣ барои кӯдак ва қаҳвахонаи бароҳат барои шумо.
• Барои тағир додани шароит ҳангоми сафари тӯлонӣ бо мошин мусиқиро пахш кунед. Шумо метавонед ҳангоми дилгир шудани фарзандатон мусиқии сурурбахш ё агар хоҳед, ки кӯдак ором шавад, мусиқии ором гӯш кунед.

Бозичаҳо ва ашёҳо

• Барои фарзандонатон дар асоси синну сол ва шавқу рағбаташон муҳити бозӣ ташкил диҳед. Масалан, шумо метавонед як кӯдаки калонтарро барои бозӣ кардан бо конструктор дар меҳмонхона ҷой диҳед, то бародар ё хоҳари хурдӣ ба ӯ халал нарасонанд.
• Дар бораи ҷойгиркунии ашёҳо ва бозичаҳо фикр кунед. Миқдори ками бозичаҳои дӯстдошта ё лавозимоти машғулиятро дар дастрасии фарзандатон нигоҳ доред ва дигар маводи бозиро дар қуттиҳои пӯшида нигоҳ доред. Ҳамин тариқ, шумо имкон доред, ки бехатарии кӯдакро назорат кунед ва муҳити рушди ӯро навсозӣ кунед.
• Агар шумо омадани меҳмононро интизор бошед, ба фарзандатон кӯмак кунед, то бозичаҳоеро, ки ӯ намехоҳад ба кӯдакони дигар диҳад, пинҳон кунад.

Тағир додани фаъолият мувофиқи реҷаи рӯзи кӯдак

Агар шумо қарор диҳед, ки муҳити атрофи фарзанди худро тағир диҳед, дар бораи вақти анҷом додани ин ё он фаъолият фикр кардан бамаврид аст. Шумо метавонед ба рафтори фарзанди худ тавассути банақшагирии фаъолиятҳо дар реҷаи ҳаррӯзаи ӯ таъсир расонед. Инҳоянд баъзе ғояҳо:

• Пеш аз хоб ба иҷрои фаъолиятҳо ва бозиҳои ором ташвиқ кунед.
• Пас аз хоби нисфирӯзӣ шумо метавонед бо кӯдаки худ ба мағозаи хӯрокворӣ равед.
• Барвақтар бархезед, то бе шитоб ва ҳаяҷон ба кӯдакистон ё мактаб омода шавед.

Тағйир додани услуби муошират – мувозинати дархост ва дастур

Шумо метавонед бо тағир додани тарзи муошират бо фарзандатон ба рафтори ӯ таъсир расонед. Таҳлил кунед, ки чӣ тавр шумо бо фарзандатон сӯҳбат мекунед ва чӣ гуна аз ӯ иҷроиши ягон корро хоҳиш мекунед.

Дастур – вақте ки шумо аз фарзандатон иҷроиши ягон корро талаб мекунед. Агар шумо дастурҳои возеҳ, кӯтоҳ ва оддӣ диҳед, фарзанди шумо мефаҳмад, ки чиро аз ӯ интизоред, масалан: "Лутфан, вақте ки мо аз роҳ мегузарем, дасти маро бигир". Аммо дар ҳолати аз ҳад зиёд шудани дастурҳо кӯдакон метавонанд худро афсурдаҳол ҳис кунанд ё итоат накунанд.

Дархост – вақте ки шумо аз фарзандатон иҷроиши ягон корро хоҳиш мекунед. Масалан: "Илтимос ту метавони бозичаҳоро ҷамъ кунӣ?" Дар ин ҳолат кӯдак метавонад интихоб кунад ва ҳа ё не ҷавоб диҳад. Дархост ё хоҳиш ба фарзандатон имкони интихоб ва ҳисси назоратро аз болои вазъият медиҳад, ки дар навбати худ эҳтимолияти ҳамкориро байни ӯ ва шумо беҳтар мекунад.

Ҳангоми муошират бо фарзандатон кӯшиш кунед, ки дастуру дархостҳоро дар якҷоягӣ истифода баред. То ҳадди имкон кӯшиш кунед, ки хоҳишҳои худро бештар дар шакли дархост баён кунед, на дар шакли дастур.