Йод: он чизеро, ки шумо бояд донед
Йод: ин чист?
Йод як микроэлементи муҳим барои инсон аст, аммо барои нигоҳ доштани саломатии мо танҳо миқдори ками он лозим аст.
Йод табиатан дар оби баҳр ва баъзе ҷойҳои замин вомехӯрад.
Йод инчунин дар моҳии баҳрӣ, маҳсулоти баҳрӣ ва алафҳои баҳрӣ, дар баъзе растаниҳои дар замини аз йод бой парваришшуда ва дар ғизоҳое мавҷуд аст, ки аз ҳайвоноти дар чунин замин чаронда шудаанд.
Йод ба баъзе ғизоҳо, аз қабили намак ва нон илова карда мешавад.
Чаро йод лозим аст
Барои ғадуди сипаршакл йод барои ҳосилшавии гормонҳое зарур аст, ки мубодилаи моддаҳо, афзоиш ва рушдро назорат мекунанд.
Агар кӯдакон ва калонсолон дар ғизои худ йод ба қадри кофӣ қабул нанамоянд, онҳо метавонанд ба норасоии йод гирифтор шаванд, ки боиси калон шудани ғадуди сипаршакл мегардад.
Ғадуди сипаршакл калоншуда ё ҷоғар метавонад:
- ба ҳосилшавии гормонҳо таъсир мерасонад
- дар фурӯ бурдан ва нафаскашӣ душвори меорад
- боиси гипотиреоз мегардад, ки метавонад боиси мушкилот ба монанди зиёдшавии вазн, пӯсти хушк, рехтани мӯй, хастагӣ, таҳаммулнопазирии сардӣ ва афсурдагӣ гардад.
- ба қадпастӣ, нуқсонҳои зеҳнӣ ва сатҳи пасти инкишофи рӯҳӣ оварда мерасонад (IQ).
Йод, ҳомиладорӣ ва синамаконӣ
Ба ғадуди сипаршакл дар давраи ҳомиладорӣ сарбории зиёд меафтад. Ин ба он вобаста мебошад, ки гормонҳое, ки ҳосил мешавад, ба афзоиши мағзи сар ва рушди системаи асаби кӯдак мусоидат мекунанд.
Азбаски ғадуди сипаршакли зани ҳомила зиёдтар фаъолият мекунад, барои пешгирии норасоии йод ба манбаъҳои иловагии йод ниёз дорад.
Норасоии шадиди йод дар занони ҳомила метавонад боиси бачапартоӣ, мурдатаваллуд ё ақибмонии инкишофи рӯҳии кӯдак гардад.
Пас аз таваллуд кӯдакони дар шири сина қарор дошта йодро аз шири модар мегиранд. Ин микроэлемент барои рушди мағзи сар ва системаи асаб муҳим аст. Аз ин рӯ, норасоии йод дар модари ширдеҳ метавонад барои кӯдак хатарнок бошад.
Агар шумо ҳомиладор бошед, ҳомиладор шуданро ба нақша гирифтаед ё синамакон ҳастед, вояи тавсияшудаи йод 150 микрограмм (мкг) дар як рӯз аст. Агар шумо аллакай бемории ғадуди сипаршакл дошта бошед, барои табобат ба табиб муроҷиат намоед.
Сарчашмаҳои йод
Ба таркиби ғизои ҳарҳафтаинаи оилаи шумо дохил кардани хӯрокҳои зерин кӯмак мекунад, ки шумо ва фарзандони шумо ба йоди кофӣ таъмин мегардед:
- Нони заводӣ: таваҷҷӯҳ намоед, ки нони органикӣ, нони бенамак, нони яклухт ва омехтаи нон барои тайёр кардани нон дар хона метавонад йод надошта бошад, аз ин рӯ таркиби нонро тафтиш намоед ё аз мағоза пурсон шавед.
- Маҳсулоти баҳрӣ: коршиносон тавсия медиҳанд, ки мунтазам ҳар ҳафта 2-3 ғизо аз маҳсулоти баҳри истеъмол намоянд. Агар шумо ҳомиладор бошед, ҳангоми интихоби моҳӣ эҳтиёт шавед: баъзе намудҳо, аз қабили моҳии шамшер ва навъи равғанмоҳӣ, инчунин гӯшти наҳанг, миқдори симоб нисбат ба дигарон зиёдтар аст. Консерва аз лосос ва алафҳои баҳрӣ беҳтарин манбаи йод мебошанд.
- Тухм, сабзавот, гӯшт ва маҳсулоти ширӣ: диққат диҳед, ки миқдори йод дар ин ғизоҳо хеле фарқ мекунад.
Аз гӯшт парҳезкунандагон бояд иловаҳои йод ё ғизоҳои аз йод бойи вегетарианӣ, аз қабили шири соя ва алафҳои баҳриро истифода намоянд.
Барои аксари одамон хӯрдани нони дар таркибаш намаки йоддор барои ба даст овардани миқдори зарурии йод кифоя аст ва ба ратсиони ғизо илова кардан лозим нест. Истеъмоли Намак зиёд зараровар аст, аз ин рӯ беҳтар аст, ки йодро аз дигар сарчашмаҳо гиред.
Ба одамон чӣ кадар йод лозим аст
Тавсияҳо оид ба истеъмоли ҳаррӯзаи йод тибқи арзишҳои истинодҳои ғизоии Австралия ва Зеландияи нав:
- Кӯдакони аз 0 то 6-моҳа дар як рӯз ба 90 микрограмм ниёз доранд.
- Кӯдакони аз 7 то 12-моҳа дар як рӯз ба 110 микрограмм ниёз доранд.
- Кӯдакони аз 1 то 8 сола дар як рӯз ба 90 микрограмм ниёз доранд.
- Кӯдакони 9-13-сола дар як рӯз ба 120 мкг ниёз доранд.
- Наврасони 14-18-сола ва занони калонсоле, ки ҳомиладор нестанд ва ширдеҳ нестанд, дар як рӯз 150 микрограмм лозим аст.
- Занони ҳомиладор ва заноне, ки ҳомиладориро ба нақша гирифтаанд, дар як рӯз 220 микрограмм лозим аст.
- Занони ширмак дар як шабонарӯз ба 270 микрограмм ниёз доранд.
Чаро ба баъзе одамон йод намерасад?
Баъзе кӯдакон норасоии йод доранд.
Шояд ин аз он сабаб бошад, ки дар баъзе минтақаҳо миқдори йод дар хок кам аст ва аз ин рӯ, сабзавоти дар ин минтақаҳо парваришшаванда низ йод кам аст.
Бисёре аз хонаводаҳо намакро аз ратсиони ғизо хориҷ кардаанд, ки ин боиси коҳиши истеъмоли йод шудааст. Ҳатто вақте ки намак ба хӯрок илова карда мешавад, он аксар вақт намаки муқаррарӣ аст, на намаки йодгардондашуда.
Йоди аз ҳад зиёд
Истеъмоли йод метавонад зиёд бошад, аммо захира шудани чунин сатҳи баланд, ки хатарнок шуда метавонад хеле душвор аст. Масалан, кӯдак бояд дар як истеъмол 1 кг панир ё 25 дона тухми пухта бихӯрад ё 5 истакон шир нӯшад, то дар организм йод аз ҳад зиёд шавад.
Баъзе одамон ба истеъмоли аз ҳад зиёди йод ҳассостаранд, ки метавонанд боиси бемориҳои ғадуди сипаршакл шаванд. Баъзе доруҳо ва иловаҳо иловатан метавонанд миқдори зиёди йод дошта бошанд.
Агар шумо аз он нигарон бошед, ки оё фарзанди шумо ва аъзои дигари оила ба миқдори кофӣ йод қабул мекунанд, тавсия дода мешавад, ки ба мутахассис муроҷиат намоед.
