Bolaning ovqat miqdori va tarkibiga qoʻshimcha ovqatlarni kiritish
Qoʻshimcha ovqat – 6 oylikdan katta bolaga emizishdan tashqari beriladigan qoʻyiq yoki yarim qoʻyiq ovqat boʻlib, ona suti oziq-ovqat ehtiyojlarini qondirish uchun yetarli boʻlmaganda (yoki sunʼiy sut aralashmalariga qoʻshimcha) beriladigan ovqat.
Qoʻyiq oziq-ovqatning kiritilishi bolangizga ovqatlanishni oʻrgatadi, unga ovqatning yangi taʼmi va tuzilishini oʻrganishga imkon beradi. Tish va jagʻning rivojlanishiga yordam beradi, shuningdek, keyinchalik nutqni rivojlantirish uchun kerak boʻladigan koʻnikma hosil qiladi.
Bu sut bilan boqishdan oilaviy dasturhon taomlaridan ovqatlanishgacha boʻlgan oʻtish davri boʻlib, chaqaloq asosan bir yoshidan boshlab tayyor boʻladi.
Qoʻshimcha oziq-ovqat mahsulotlarini oʻz vaqtida joriy etish nafaqat hayotning birinchi yilida oʻsish va rivojlanishga bevosita taʼsir qiladi, balki yoshi katta boʻlganda ham sogʻligʻiga ijobiy taʼsir qilishi haqida ham koʻplab ilmiy dalillar mavjud. Foydali va toʻgʻri ovqatlanish bolaning oʻsishini qoʻllab-quvvatlaydi, miya rivojlanishini ragʻbatlantiradi, oʻrganish salohiyatini oshirad, kattalarda esa mahsuldorlikni oshiradi.
Agar bola foydali va toʻgʻri ovqatlanish odatlariga oʻz vaqtida rioya qilmasa, turli xil ovqatlar oʻrniga faqat maʼlum turdagi ovqatni tez-tez isteʼmol qilsa, bunday holat sogʻligʻiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin (sabzavot yetishmasligi, vitaminlar, mikroelementlar yetishmasligi, semirish xavfi va yurak-qon tomir kasalliklari, yuqori qon bosimi, diabet kabi surunkali kasalliklar).
Qoʻshimcha ovqat berish qachondan boshlanadi?
Jahon Sogʻliqni Saqlash Tashkiloti va YUNISEF tavsiyalariga koʻra, tabiiy ravishda oziqlanadigan chaqaloq 6 oylikdan boshlab sutsiz ovqatlarni isteʼmol qila boshlaydi. 6 oylikkacha bolalarni ovqatlantirishning eng yaxshi usuli faqat emizishdir. 17-haftadan oldin sutsiz oziq-ovqat mahsulotlarini kiritish semirish va allergiya xavfini oshiradi.
Emizikli bolaga formulali qoʻshimchalar ham berilayotgan boʻlsa, hayotning 5-oyidan boshlab (17-haftadan oldin va 24-haftadan keyin emas) sutsiz oziq-ovqatlarni olishi kerak. 5-oydan boshlab ovqat hazm qilish va chiqarish organlarining funksiyalari yetarlicha yetuk boʻladi va bolani yarim qattiq va qattiq ovqat bilan oziqlantirishga imkon beradi.
Farzandingiz sutsiz parhezni kiritishga tayyor ekanini qayerdan bilasiz?
Bolalar har xil tezlikda oʻsadi, rivojlanadi. Bolaning sutsiz ovqatlarga tayyorligini koʻrsatadigan belgilar odatda olti oyligida aniq boʻladi.
Chaqalogʻingiz quyidagilarni qila boshlaganini kuzatib boring:
- kimdir ushlab turmasa-da, tik holatda oʻtiradi, oldinga egililadi va barqaror tik holatiga qaytadi; yelka va boʻyin muskullari boshni ushlab turadigan darajada kuchli;
- kichikroq narsani atay olib, ogʻziga solib qoʻyish uchun qoʻl harakatlarini boshqaradi;
- ovqatni ogʻzidan tili bilan chiqarib yubormaydi, lekin uni yutib yuborishga qodir;
- tupuk yutilishini nazorat qiladi.
Tayyorlik yaxshi boʻlmaganining belgilari quyidagilar:
- tez-tez tunda uygʻonish yoki bezovtalik;
- emizish paytida osongina chalgʻishi;
- tish oʻsishi, soʻlakning oqishi yoki mushtlarini chaynashi;
- boshqalar ovqatlanayotganda qiziqib, ovqat bilan oʻynash (ovqat yutilmaydi);
- ovqatni kattalar ogʻziga solsagina qabul qilishi.
Bu xatti-harakatni bolaning qattiq ovqatlarni kiritishga tayyorligi deb notoʻgʻri talqin qilishingiz mumkin. Baʼzida ota-onalar farzandlari bilan yangi mashgʻulot oʻtkazishni xohlaydilar va chaqalogʻining rivojlanishida yangi bosqichga qadam qoʻyishni istaydilar.
Bola ovqatlanishni oʻrganayotganda unga nafaqat ovqat, balki tabassum va sabr-toqat ham kerak. Ovqatlanish masalasida isteʼmol qilingan ovqat miqdoriga emas, balki chaqalogʻingiz bilan oʻtkazilgan vaqt ahamiyatlidir.
Kichkintoyingizni oilaviy ovqatlanishga qoʻshing, shunda unga oila isteʼmol qiladigan taomlardan tatib koʻrishi mumkin.
