Καθυστέρηση γλωσσικής ανάπτυξης

Τι είναι η καθυστέρηση της γλώσσας;

Η γλωσσική καθυστέρηση είναι όταν ένα παιδί δυσκολεύεται να κατανοήσει ή και να χρησιμοποιήσει την προφορική γλώσσα. Τέτοιες δυσκολίες συνήθως δεν συμπίπτουν με την ηλικία του παιδιού.

Οι δυσκολίες μπορεί να εμφανιστούν:

• όταν λέει τις πρώτες λέξεις, ή μαθαίνει νέες λέξεις
• όταν συνδυάζει λέξεις για να κάνει προτάσεις
• με την οικοδόμηση του λεξιλογίου του
• με την κατανόηση λέξεων, ή προτάσεων

Ορισμένες γλωσσικές καθυστερήσεις σχετίζονται με καταστάσεις όπως διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού (ASD), σύνδρομο Down, κώφωση και προβλήματα ακοής. 

Γλωσσική καθυστέρηση, διαταραχή ομιλίας ή αναπτυξιακή γλωσσική διαταραχή;

Μια γλωσσική καθυστέρηση είναι διαφορετική από μια διαταραχή ομιλίας ή μια αναπτυξιακή γλωσσική διαταραχή.

Μια διαταραχή ομιλίας (ήχου) είναι όταν τα παιδιά δυσκολεύονται να προφέρουν τους ήχους με λέξεις. Αυτό μπορεί να κάνει την ομιλία τους δυσνόητη. Τα παιδιά με διαταραχή ομιλίας μπορεί να έχουν γλωσσικές δεξιότητες που μπορεί να είναι καλές. Δηλαδή, καταλαβαίνουν καλά τις λέξεις και τις προτάσεις και μπορούν να σχηματίσουν προτάσεις με τον σωστό τρόπο.

Εάν ένα παιδί έχει μια γλωσσική καθυστέρηση που δεν υποχωρεί, μπορεί να είναι ένα σημάδι μιας αναπτυξιακής γλωσσικής διαταραχής. Τα παιδιά με αναπτυξιακή γλωσσική διαταραχή δυσκολεύονται να κατανοήσουν, ή και να μιλήσουν. Αυτές οι δυσκολίες επηρεάζουν την καθημερινότητα τους.

Τα παιδιά με διαταραχές ομιλίας δεν έχουν απαραίτητα γλωσσική καθυστέρηση ή αναπτυξιακή γλωσσική διαταραχή. Και δεν έχουν όλα τα παιδιά που έχουν γλωσσική καθυστέρηση, προβλήματα με την ομιλία.

Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε δίγλωσσες οικογένειες μπορεί να αρχίσουν να μαθαίνουν τις γλώσσες τους πιο αργά από τα παιδιά που μιλούν μόνο μια γλώσσα. Αυτό δεν θεωρείται γλωσσική καθυστέρηση. Για παράδειγμα, τα δίγλωσσα παιδιά σχολικής ηλικίας μπορούν να μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν τα ελληνικά εξίσου καλά με τους συνομηλίκους τους.

Πότε να λάβετε βοήθεια για καθυστέρηση της γλώσσας;

Τα παιδιά αναπτύσσουν την γλώσσα με διαφορετικούς ρυθμούς. Έτσι, η σύγκριση του παιδιού σας με άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας μπορεί να μην σας βοηθήσει να μάθετε εάν το παιδί σας παρουσιάζει καθυστέρηση στη γλώσσα.

Είναι καλύτερο να ζητήσετε επαγγελματικές συμβουλές εάν δείτε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα σημάδια στο παιδί σας σε διαφορετικές ηλικίες.

Σε 12 μήνες:
Το παιδί σας δεν προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί σας χρησιμοποιώντας ήχους, χειρονομίες ή και λέξεις, ειδικά όταν χρειάζεται βοήθεια ή θέλει κάτι.

Περίπου 2 χρονών:
Το παιδί σας:

• δεν λέει περίπου 50 διαφορετικές λέξεις
• δεν συνδυάζει δύο ή περισσότερες λέξεις μαζί - για παράδειγμα, "Περισσότερο νερό", "Μαμά πάνω"
• δεν παράγει λέξεις αυθόρμητα – δηλαδή, το παιδί σας αντιγράφει μόνο λέξεις ή φράσεις από άλλους
• δεν φαίνεται να καταλαβαίνει απλές οδηγίες ή ερωτήσεις - για παράδειγμα, "Πάρε τα παπούτσια σου", "Θέλεις ένα χυμό;" ή "Πού είναι ο μπαμπάς;"

Στην ηλικία των δύο ετών περίπου ένα στα πέντε παιδιά εμφανίζει σημάδια καθυστέρησης της γλώσσας. Αυτά τα παιδιά μερικές φορές ονομάζονται "αργοπορημένοι ομιλητές". Πολλοί από αυτούς θα καλύψουν τη διαφορά, καθώς μεγαλώνουν. Αλλά μερικά θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τη γλώσσα.

Περίπου 3 χρονών:
Το παιδί σας:

• δεν συνδυάζει λέξεις σε μεγαλύτερες φράσεις ή προτάσεις – για παράδειγμα, «Βοήθησε με μαμά» ή «Θέλω περισσότερο χυμό»
• δεν φαίνεται να κατανοεί πιο περίπλοκες οδηγίες ή ερωτήσεις - για παράδειγμα, "Πάρε τα παπούτσια σου και βάλ' τα στο κουτί" ή "Τι θέλεις να φας για μεσημέρι σήμερα;"
• ενδιαφέρεται ελάχιστα ή και καθόλου για τα βιβλία
• δεν κάνει ερωτήσεις

Άνω των 4-5 ετών:
Ορισμένα παιδιά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τη γλώσσα από τη στιγμή που ξεκινούν το νηπιαγωγείο, ή το σχολείο. Εάν αυτές οι δυσκολίες δεν μπορούν να εξηγηθούν από άλλα πράγματα όπως η διαταραχή του φάσματος του αυτισμού (ASD), ή η απώλεια ακοής, μπορεί να αποτελεί ένδειξη μιας αναπτυξιακής γλωσσικής διαταραχής.

Παιδί με αναπτυξιακή γλωσσική διαταραχή:

• δυσκολεύεται να μάθει νέες λέξεις και να κάνει συζήτηση
• χρησιμοποιεί σύντομες, απλές προτάσεις και συχνά αφήνει απ' έξω σημαντικές λέξεις σε προτάσεις
• απαντάει μόνο σε ένα μέρος μιας ερώτησης
• δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει το παρελθόν, το παρόν ή το μέλλον με τον σωστό τρόπο - π.χ. όταν μιλάει για δραστηριότητες που έχει ήδη κάνει
• δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει τις σωστές λέξεις όταν μιλάει
• μπορεί να μην καταλαβαίνει την έννοια των λέξεων, των προτάσεων ή των ιστοριών.

Σε οποιαδήποτε ηλικία:
Το παιδί σας:

• έχει διαγνωστεί με απώλεια ακοής, αναπτυξιακή καθυστέρηση ή σύνδρομο στο οποίο μπορεί να επηρεαστεί η γλώσσα - για παράδειγμα διαταραχή φάσματος αυτισμού και Down ή άλλα σύνδρομα όπως το Εύθραυστο X
• σταματάει να κάνει πράγματα που συνήθιζε να κάνει - για παράδειγμα, σταματά να μιλάει.

Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τη γλώσσα χρειάζονται βοήθεια όσο το δυνατόν νωρίτερα. Είστε ο καλύτερος κριτής της γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού σας. Εάν ανησυχείτε, εμπιστευτείτε το ένστικτο σας και μιλήστε με το γιατρό, το δάσκαλο του παιδιού σας ή έναν ειδικό λόγου και ομιλίας. Εάν αυτός ο επαγγελματίας δεν ανησυχεί για το παιδί σας, αλλά εξακολουθείτε να ανησυχείτε, ζητήστε μια άλλη γνώμη.

Πού να λάβετε βοήθεια για την καθυστέρηση της γλώσσας;

Εάν πιστεύετε ότι το παιδί σας έχει πρόβλημα με τη γλώσσα, μιλήστε με έναν επαγγελματία - για παράδειγμα:

• εκπαιδευτικούς σε ένα κέντρο παιδικής φροντίδας, προσχολικής ηλικίας ή στο σχολείο σας
• έναν ειδικό λόγου και ομιλίας
• έναν ακουολόγο
• με τον οικογενειακό γιατρό ή παιδίατρο σας
• ένα λογοθεραπευτή
• έναν ψυχολόγο

Εάν πιστεύετε ότι το κύριο πρόβλημα του παιδιού σας είναι η κατανόηση και η χρήση της γλώσσας, ίσως θελήσετε να επισκεφθείτε έναν ειδικό λόγου και ομιλίας. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν γλωσσικές εξετάσεις για να αξιολογήσουν τον τρόπο με τον οποίο το παιδί σας χρησιμοποιεί λέξεις και ανταποκρίνεται σε αιτήματα, εντολές ή ερωτήσεις.

Εάν πιστεύετε ότι το παιδί σας μπορεί να είναι βαρήκοο ή να έχει προβλήματα ακοής, είναι καλύτερο να ελέγξετε την ακοή του παιδιού σας με την βοήθεια ενός ακουολόγο - ΩΡΛ. Η απώλεια ακοής μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη της γλώσσας και την επικοινωνία του παιδιού σας.

Υποστήριξη παιδιών με γλωσσική καθυστέρηση:

Εάν το παιδί σας διαγνωστεί με καθυστέρηση γλώσσας, ο επαγγελματίας υγείας με τον οποίο συνεργάζεστε μπορεί να συστήσει ατομικά ή ομαδικά προγράμματα πρώιμης παρέμβασης που ενισχύουν τις γλωσσικές δεξιότητες. Ο επαγγελματίας μπορεί επίσης να βοηθήσει το παιδί σας να αναπτύξει άλλους τρόπους επικοινωνίας, όπως με τη χρήση πινάκων εικόνων ή βιβλίων.

Ο επαγγελματίας μπορεί να σας δώσει στρατηγικές που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε στο σπίτι για να βοηθήσετε το παιδί σας να επικοινωνήσει. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει το να δώσετε στο παιδί σας πολύ χρόνο για να ξεκινήσει μια συζήτηση ή πως να υποκινήσετε εσείς μια συζήτηση. Μπορείτε επίσης να βοηθήσετε το παιδί σας απαντώντας και εντείνοντας τις προσπάθειές του να επικοινωνήσει, είτε πρόκειται για λέξεις, ενέργειες ή ήχους.

Αιτίες καθυστέρησης της γλώσσας

Δεν γνωρίζουμε τι προκαλεί γλωσσική καθυστέρηση στις περισσότερες περιπτώσεις. Αλλά ξέρουμε ότι είναι πιθανό να υπάρχει ένα γενετικό ή βιολογικό συστατικό. Δηλαδή, η καθυστέρηση της γλώσσας μπορεί να οφείλεται στο οικογενειακό ιστορικό.

Η καθυστέρηση της γλώσσας είναι πιο πιθανή στα:

• αγόρια
• παιδιά που έχουν στενό μέλος της οικογένειας με ιστορικό γλωσσικής καθυστέρησης ή διαταραχής επικοινωνίας
• παιδιά που έχουν αναπτυξιακή διαταραχή, ή κάποιο σύνδρομο όπως διαταραχή φάσματος αυτισμού ή σύνδρομο Down
• παιδιά με χρόνια προβλήματα ακοής και ωτίτιδες

Μερικές φορές, οι καθυστερήσεις στις δεξιότητες επικοινωνίας μπορεί να είναι σημάδια πιο σοβαρών αναπτυξιακών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένης της ακοής, της αναπτυξιακής καθυστέρησης, της διανοητικής αναπηρίας και της ASD. Ξέρετε το παιδί σας καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον! Αν ανησυχείτε, μιλήστε με έναν επαγγελματία υγείας το συντομότερο.