Мали сипаници (морбили)

За спречување на мали сипаници, вакцинацијата против оваа болест се спроведува континуирано во нашата земја од 1971 година. Така, во период од речиси 20 години без морбили беше постигнат до 2017 година, кога вирусот беше повторно воведен во земјата и предизвика епидемија поради намалувањето на бројот на вакцинирани деца. Опфатот со вакцинација е сеуште недоволен, бидејќи се уште имаме пријавување на случаи на мали сипаници.      

Знаци и симптоми на болеста

Детето се заразува 7 до 15 дена пред да се појават првите симптоми на болеста, која започнува со: треска, кашлица, течење на носот и црвени насолзени очи, проследено со појава на црвеникав исип на кожата за 2 до 3 дена. Карактеристичен знак за оваа болест се белузлаво-сини дамки (т.н. Коплик дамки) од внатрешната страна на образите, што може да се видат пред појавата на осипот. Осипот започнува на линијата каде почнува косата, а потоа се шири на лицето, горниот дел на вратот и надолу до градите, преку екстремитетите, до рацете и нозете. Избледува и исчезнува по истиот редослед по кој се појавува и трае најмногу 5 до 6 дена. Други знаци на болеста се губење на апетит, дијареа и генерализирано отекување на лимфните јазли.

Заразено лице е заразно околу 4 дена пред и по појавата на осипот.

Компликации

Компликации се јавуваат кај 30% од засегнатите деца: дијареа со дехидрација, инфекции на увото, пневмонија, енцефалит и трајно оштетување на нервите (најчесто слепило). Поради овие компликации, во развиените земји, 0,2% од засегнатите деца умираат, додека во неразвиените земји оваа стапка е значително повисока, дури и до 25%, со неухранетост и недостаток на витамин А како фактори кои придонесуваат кон смртен исход.

Лекување

Не постои специфичен лек за мали сипаници; во пракса, лековите се користат за ублажување на симптомите. Се дава парацетамол за да се намали температурата и да се ублажи главоболката. На детето му се нудат повеќе течности од вообичаеното и треба да се одмора во малку затемнета просторија. Потребно е да се обезбеди доволен внес на витамин А.  

Превенција

Активна имунизација против мали сипаници се спроведува со комбинирана вакцина против мали сипаници, заушки и рубеола на возраст од наполнети 12 месеци, а втората доза, ревакцинација, им се дава на децата пред да започнат со училиште, на 6 годишна возраст. Кога овие деца редовно се вакцинираат, тие ги штитат и децата кои не можат да ја примат вакцината, бидејќи го спречуваат ширењето на вирусот. Вакцината не треба да се дава на лица со имунодефициенција (слаб имунолошки одговор), луѓе кои имаат посилна алергиска реакција на која било компонента на вакцината и бремени жени.

Децата кои не можат да ја примат оваа вакцина, а биле во контакт со вирусот на мали сипаници, можат да добијат имуноглобулин во текот на првите шест дена од инфекцијата за да ја спречат болеста или да го олеснат нејзиниот тек.

Лицата кои ќе се опорават од мали сипаници добиваат долгорочен имунитет.