Жолтица кај новородено

Жолтица е жолта промена на бојата на кожата и белките на очите кај новородено. Значи, жолтицата е симптом, а не болест и можеме да кажеме дека некој има жолтица, а не дека страда од жолтица. Жолтата боја доаѓа од билирубинот, кој е производ на нормалното распаѓање на старите црвени крвни зрнца, и откако ќе се „обработи“ во црниот дроб, се излачува во жолчката и се отстранува од телото преку столицата.  Овој нормален процес може да биде нарушен од повеќе причини, а покачени нивоа на билирубин доведуваат до неонатална жолтица. Покрај жолтилото, бебето понекогаш е поспано или има потешкотии во хранењето, а урината е потемна.

Причини за жолтица

Физиолошка неонатална жолтица се јавува затоа што незрелиот црн дроб не е во состојба да го обработи и излачи билирубинот. Обично се забележува на вториот или третиот ден дека лицето и белките на бебето се жолтеникави. Жолтицата започнува од главата/лицето на новороденото, а ако нивото на билирубин се зголеми, може да се види на трупот и екстремитетите. Ако само лицето на бебето е жолто, нивото на билирубин е сигурно значително помало отколку ако трупот и нозете се жолти.

Жолтицата во мајчиното млеко се јавува поради присуството на инхибиторни супстанции во млекото кои привремено го нарушуваат метаболизмот и излачувањето на билирубин. Обично се јавува неколку дена по раѓањето, не му штети на бебето и поминува спонтано, иако може да трае неколку недели. Не е потребно и не се препорачува да се прекине доењето во ова време!

Жолтицата поради несовпаѓање на крвната група помеѓу мајката и детето (хемолитична болест на новороденчето) е придружена со други лабораториски показатели и бара третман.

Ретки причини за жолтица се инфекција кај новороденото, вродени метаболички нарушувања или абнормалности на билијарниот тракт. Ова се сериозни, но за среќа исклучително ретки состојби. Неонаталната жолтица понекогаш се меша со инфективен хепатит, најчесто предизвикан од вируси, што е исклучително ретко кај новороденчињата.

Дали жолтицата е честа појава кај новороденчињата?

Околу 20% од родените бебиња и 50%, дури и до 80% од недоносените бебиња пожолтуваат два или три дена по раѓањето. Повеќето од нив се целосно здрави и не бараат никаков третман, а жолтицата спонтано се повлекува.

Кои се факторите на ризик за појава на жолтица?

Предвремено породување, повреди при раѓање (цефалохематом, изразени суфузии - хеморагии на лицето или други делови од телото), неонатална жолтица кај постар брат или сестра. Исто така, постои зголемен ризик кај деца кои страдале од недостаток на кислород при раѓање или имаат инфекција.

Мерење на концентрацијата на билирубин

Мерењето се врши од крвта на новороденчето или преку кожата. Транскутаното мерење, иако има некои ограничувања, е далеку попрактичен метод на мерење, безболно за бебиња и дава сигурни резултати кај деца кои не добиле фототерапија. Кога вредностите се значително покачени или детето има други симптоми, се вршат дополнителни лабораториски тестови.

Зошто жолтицата се лекува ако е физиолошка?

Иако жолтицата кај новороденчињата најчесто е физиолошки предизвикана, вредностите понекогаш се толку покачени што претставуваат потенцијален ризик за новороденото и бараат лекување. Фототерапијата ефикасно го намалува нивото на билирубин и е безбедна за новороденчето. Ако нивото на билирубин е многу високо и придружено со други нарушувања, се применува потребниот третман.

Превенција

Доењето е најважната превентивна мерка! Мајчиното млеко не само што му обезбедува на новороденчето доволно течности и енергија, туку и го забрзува „обработувањето“ на билирубинот во црниот дроб. Поради неговиот состав, колострумот го стимулира движењето на дебелото црево и колонизацијата на дебелото црево со посакувани пробиотички бактерии, што исто така спречува појава на жолтица.

Давањето вода или гликоза на новороденче кое не е дехидрирано нема да ја спречи или олесни жолтицата. Никогаш не го „сончајте“ вашето бебе! Сончевата светлина не е ефикасна во лекувањето на жолтица и може да биде штетна и опасна за чувствителната кожа на новороденото.

Дали на бебето му е потребен надзор поради жолтица по излегувањето од родилиште?

Ако новороденчето има некој од факторите на ризик или билирубинот е на граничните вредности при отпуштање од родилиште, потребен е дополнителен мониторинг. Прашајте дали можете да дојдете на преглед во родилиштето, или каде ќе се следи бебето доколку се појави потреба.

Треба да го однесете детето на преглед ако забележите дека е пожолто, особено ако цица помалку, е поспано и пасивно, урината станува потемна или столицата е бледа и безбојна.