Баарлашуу жана оюндар: мектепке чейинки курактагы балдар

Балаңыз төрт жашка чыкканда, сүйлөө жөндөмү жетиштүү өнүккөн болот. Ал ката кетирсе дагы, сүйлөшүп, суроолорду бергенди жакшы көрөт. Мына бир нече мектепке чейинки курактагы балдарга речти өнүктүрүүгө жана тилди өздөштүрүүгө жардам берүүчү оюн идеялары.

Эмнени күтүүгө болот: мектепке чейинки курактагы балдар жана баарлашуу

3-4 жашында балаңыз төмөнкүлөрдү жасай алат:

татаал суроолорду берип, ишенимдүү сүйлөйт, бирок тыбыштарды айтуу азырынча идеалдуу эмес жана тилдин грамматикалык түзүлүшүндө каталар бар;
5-6 сөздөн турган сүйлөмдөрдү айтат.

Беш жашка чыкканда мектепке чейинки курактагы балаңыз:

ысымын жана дарегин айта алат;
тогуз сөзгө чейин турган сүйлөмдөрдү колдонуп, так сүйлөйт;
мазмундуу маектешет жана көптөгөн деталдары менен окуяларды айтып берет.

Бул куракта мектепке чейинки курактагы балаңыз сиз менен, достору жана башка үй-бүлө мүчөлөрү менен мүмкүн болушунча көбүрөөк сүйлөшкүсү келет. Эгер сиз аны угуп, аны менен сүйлөшсөңүз, анда балаңыз сүйлөш үчүн пайдалуу болот.

Бул курактагы балдар ушунчалык көп нерселерди айткысы келгендиктен, кээде кекечтенип, капаланып калышат — бул кадимки көрүнүш. Жөн гана балаңызды шаштырбаңыз жана угууну улантыңыз. Балаңыз сөзсүз туура сөздөрдү тандайт.

Эгерде сиз үйдө өз эне тилиңизде сүйлөгөн балдарды тарбиялап жатсаңыз, анда алардын тилинин өнүгүүсү бир гана тилде сүйлөгөн мектепке чейинки курактагы балдарга окшош болот деп күтсөңүз болот — ал эми эки тилди билүү келечекте артыкчылык болушу мүмкүн! Эки тилди билген мектепке чейинки курактагы балдар бала бакчага же башка мектепке чейинки билим берүү уюмуна барса, бул аларга өлкөнүн калкынын көпчүлүгүнүн тилин түшүнүү жана баарлашуу көндүмдөрүн андан ары практикалоого жардам берет.

Мектепке чейинки курактагы балдарга баарлашууга түрткү берүүчү оюндар

Бул куракта балдар тилди өнүктүрүү үчүн дагы да болсо сиз тараптан көп практикага жана колдоого муктаж. Сиздин мектепке чейинки курактагы балаңыз менен канчалык көп сүйлөшсөңүз же анын көзүнчө сүйлөсөңүз, ал ошончолук көп сөздөрдү жаттап калат жана баарлашуу үчүн колдонот.

Балаңызда баарлашуу көндүмдөрүн өнүктүрүүнүн эң жакшы ыкмасы — туура айтылышын же грамматикасын иштеп чыгуу эмес, ыр ырдоо же күлкүлүү ырларды окуу сыяктуу кызыктуу иш-аракеттер.

Баланын сүйлөөгө болгон каалоосун стимулдай турган бир нече кеңеш:

Бала менен сүйлөшкөндө, ал кызыккан нерселерге реакция кылыңыз. Эгер сиздин балаңыз өтүп бара жаткан унааларга кызыкса, убакыт бөлүп, алар жөнүндө сүйлөшүңүз.
Балаңыз менен куурчактарды же элестетүү оюндарын ойноңуз. Балдар, адатта, кимдир бирөө (жаныбар, башка кичинекей бала, өрт өчүргүч ж.б.) болуп көрүнгөндө, ал тургай, адатта, унчукпаган балдар да көбүрөөк сүйлөшөт.
Чогуу үн чыгарып окугула. Эгер китепкана иштесе, анда балаңызды жаш окурмандар үчүн иш-чарага алып барсаңыз болот.
Жомокторду чогуу айтып бергиле: балаңызга аларды уккан жагат. Ошондой эле ал сизге жөнөкөй окуяларды жаттап, айтып бергенди жакшы көрөт. Бала кезиңизден кандай окуялар эсиңизде? Сиздин маданиятыңызда салттуу окуялар барбы? Эгерде сиз окуялардагы сөздөрдү өткөрүп жиберип, кичинекей балаңыздан аларды айтууну сурансаңыз, анда бул да кызыктуу болот.
Ырларды чогуу ырдагыла.
Күлкүлүү окуяларды жана табышмактарды айткыла. Мектепке чейинки курактагы балдарга, адатта, рифмалуу сөздөрдү издөө, атүгүл өздөрү ойлоп табуу сыяктуу жөнөкөй сөз оюндары жагат.

Мектепке чейинки курактагы балдар үчүн экрандардын алдындагы убакыт

2-5 жаштагы балдар экрандын алдында күнүнө бир сааттан ашык убакыт өткөрбөшү керек. Экрандын алдында көп убакыт өткөрүү тилдин өнүгүшүнө таасирин тийгизип, балаңыздын ар тараптуу өнүгүүсүнө өбөлгө түзгөн башка иш-аракеттерге жумшаган убактысын азайтышы мүмкүн.

Бардык балдар ар кандай ылдамдыкта өнүгүшөт. Бирок балаңыздын өнүгүүсүнүн кайсы бир аспектине, анын ичинде сүйлөө жана баарлашуу көндүмдөрүнүн өнүгүшүнө тынчсызданып жатсаңыз, анда тарбиячыга кайрылып же педиатрдан кеңеш сураганыңыз жакшы.