Atrofingizdagi bolalarga nisbatan zoʻravonlik va/yoki eʼtiborsizlikni koʻrsangiz, nima qila olasiz?

Atrofingizdagi bolalarda quyidagi alomatlardan birini koʻrsangiz, bu zoʻravonlik va eʼtiborsizlikdan shubhalanishingiz mumkin:

• bolaning barcha kattalarga nisbatan ishonchsizligi yoki juda ham ehtiyotkorligi;
• bolaning oʻta tajovuzkor, boʻysunuvchi, xavotirli yoki tashvishli xatti-harakati;
• oʻz-oʻzini past baholashi, odam yoqtirmaslik yoki kattalar yoki boshqa bolalar bilan aloqa oʻrnatishda qiyinchilik;
• kattalarga yoqish uchun haddan tashqari itoatkorlik va kamtarlik;
• diqqatini toʻplash, esidan chiqarish muammolari;
• haddan tashqari tebranish, pichirlash, barmogʻini soʻrish yoki tirnogʻini tishlash;
• tez-tez qoʻrqinchli tushlar koʻrish yoki uxlashdagi muammolar;
• bola baxtsiz hodisalarga moyilligini yoki unda bitishning turli bosqichlaridagi tushunarsiz koʻkarish yoki shikastlanishlarni sezdingiz;
• shikastlanish turiga mos kelmaydigan shikastlanishlar uchun tushunarsiz tushuntirishlar;
• agar bola boshqa joyda boʻlsa, uyga borishni xohlamasligi;
• bolaning yoshi va rivojlanishiga mos kelmaydigan jinsiy atamalar yoki xatti-harakatlarning notoʻgʻri ishlatilishi.

Atrofingizdagi bolaga nisbatan zoʻravonlik yoki eʼtiborsizlik boʻlayotganiga shubha qilsangiz, nima qilishingiz mumkin:

• Mumkin boʻlgan zoʻravonlik yoki eʼtiborsizlikning har qanday ogohlantirish belgilariga sezgir boʻling.
• Bolaga xohlagan vaqtida siz bilan gaplashishni taklif qiling.
• Hech qanday ayblovsiz yumshoq suhbatlar oʻtkazing.
• Farzandingizni istalgan vaqtda siz bilan gaplashishga taklif qiling.
• Farzandingiz bilan majburlamasdan, ishonchli, taʼnalarsiz (ayblovlarsiz) suhbatlashing.
• Agar bola xafa boʻlsa yoki yomon koʻrinsa, tashvishlanmang, chunki bu bolani his-tuygʻularini siz bilan baham koʻrishga undashi mumkin.
• Bolani savollaringizga javob berishga majburlamang va “gap oʻrgatmang” – bolani boshqa odamlarning soʻzlari va fikrlarini aytishga majburlamang.
• Bolalarni himoya qilish mahalliy organlariga (ichki ishlar muassasalari yoki ijtimoiy himoya markazi) murojaat qiling. Ular himoya choralarini koʻrishadi va keyingi harakatlar haqida sizga maslahat berishadi. Agar siz oʻz xavfsizligingiz haqida qaygʻurayotgan boʻlsangiz, anonim qolishingiz mumkin.
• Oʻzingizga gʻamxoʻrlik qiling, bu mavzu juda nozik boʻlishi mumkin. Agar kim bilandir his-tuygʻularingiz haqida gaplashmoqchi boʻlsangiz, qoʻllab-quvvatlash boʻyicha mutaxassislarga murojaat qiling.