Важнасць псіхічнага здароўя бацькоў для развіцця дзіцяці

Існуе шэраг прычын, якія могуць негатыўна паўплываць на развіццё дзіцяці яшчэ да нараджэння: гармоны стрэсу ў цяжарных жанчын, напрыклад картызол, праходзяць праз плацэнту і ўплываюць на развіццё галаўнога мозгу плода; цяжарная жанчына з дэпрэсіяй радзей вядзе здаровы лад жыцця, радзей наведвае дародавыя медыцынскія агляды і надае меншую ўвагу падрыхтоўцы да мацярынства. Дэпрэсія можа негатыўна паўплываць на імунную сістэму цяжарнай жанчыны; дзіця можа нарадзіцца заўчасна або з нізкай вагой.

Фізічнае і псіхічнае здароўе бацькі і маці падчас яе цяжарнасці, родаў і ў наступныя гады жыцця з’яўляецца залогам паспяховага развіцця дзіцяці. Часта сістэма аховы здароўя надае больш увагі фізічнаму здароўю жанчын (кантроль артэрыяльнага ціску, масы цела), чым іх псіхічнаму стану. Аднак псіхічнае здароўе і дабрабыт маці і яе партнёра можа аказваць значны ўплыў на дзіця.

Дзякуючы шматлікім навуковым даследаванням мы ведаем, што стан напружання, трывогі, стрэсу і дэпрэсіі павышае ўзровень картызолу ў крыві маці, які, у сваю чаргу, зніжае фільтрацыйную здольнасць плацэнты і аказвае неспрыяльны ўплыў на галаўны мозг дзіцяці ў прэнатальны перыяд.

Акрамя таго, цяжарнай жанчыне, якая ўвесь час адчувае трывогу і напружанне, пакутуе ад дэпрэсіі або любога іншага псіхічнага расстройства, цяжка прытрымлівацца прынцыпаў здаровага ладу жыцця. Для таго, каб цяжарнасць прайшла паспяховага, жанчыне неабходна ўстрымацца ад курэння, ужывання алкаголю і іншых шкодных рэчываў; важна выконваць рэжым дня, правільна харчавацца, мець дастатковую фізічную нагрузку і рэгулярна адпачываць.

Варта адзначыць, што перынатальныя псіхічныя расстройствы ў бацькоў, асабліва калі гэтыя станы не былі дыягнаставаны і не карэкціраваліся, могуць мець негатыўныя наступствы для многіх аспектаў выхавання дзіцяці пасля нараджэння. Ніжэй апісаны такія наступствы:

Цяжкасці з наладжваннем і развіццём адносін паміж маці/бацькам і дзіцем (калі ім складана знайсці і падтрымліваць эмацыянальны кантакт з дзіцем, цешыцца яго развіццю і атрымліваць асалоду ад узаемадзеяння з ім).
Парушэнне адносін паміж партнёрамі і/або іншымі членамі сям’і.
Зніжэнне здольнасці бацькоў адзначаць і ўспрымаць сігналы дзіцяці. Неадэкватная рэакцыя на камунікатыўныя сігналы дзіцяці або яе адсутнасць могуць выклікаць у яго стрэс. Напрыклад, дзіця плача, таму што яму трэба мяняць падгузнік, а маці/бацька спрабуе яго накарміць.
Дэпрэсіўныя маці або бацька часам могуць не заўважаць і не разумець патрэб дзіцяці ў розныя ўзроставыя перыяды. Напрыклад, яны не разумеюць, чаму аднамесячнае немаўля не дазваляе ім спаць усю ноч, яны могуць падумаць, што дзіця плача наўмысна.
Заўважна зніжаецца здольнасць бацькоў бачыць пазітыўныя бакі развіцця свайго дзіцяці.
Ацэнка бацькамі таго, што трэба іх дзіцяці (з пункту гледжання здароўя, бяспекі і догляду), можа быць ненадзейнай ці неадэкватнай. Напрыклад, бацькі не звяртаюць увагі на ахайнасць дзіцяці ці апранаюць яго, не арыентуючыся на надвор’е.
Адзначаецца зніжэнне талерантнасці бацькоў да змен у жыцці, узмацненне апатыі — гэта ўсё можа прыводзіць да ігнаравання дзіцяці.
Паводзіны бацькоў уплываюць на рост, развіццё і паводзіны дзіцяці.

Дэпрэсія ў маці або бацькі можа аказваць сур’ёзны неспрыяльны ўплыў на развіццё дзіцяці ў розных сферах, пачынаючы з сацыяльна-эмацыянальнай сферы і заканчваючы навыкамі самаабслугоўвання.

Даследаванні паказваюць, што дэпрэсія і трывога ў маці і бацькі могуць выклікаць затрымку кагнітыўнага, сацыяльна-эмацыянальнага і маўленчага развіцця ў дзіцяці і ўплываць на яго паводзіны.

Даследчыкі таксама адзначаюць, што дзеці тых маці, якія пакутуюць ад пэўнай залежнасці ў перынатальны перыяд, часцей сутыкаюцца з праблемамі ў сацыяльна-эмацыянальнай і кагнітыўнай сферах, са складанасцямі планавання, арганізацыі, кантролю за ўласнымі паводзінамі ў розных сацыяльных кантэкстах.