Тилди өнүктүрүү: 3-4 жаш

3-4 жаштагы балдардын сөз байлыгын жана тилин өнүктүрүү

Балаңыз сизди жана башка чоңдорду угуп, көптөгөн жаңы сөздөрдү үйрөнөт. Ошондой эле ал жаңы тажрыйбалардан жана үн чыгарып окуган окуяларды угуп үйрөнөт. Ал айткандан дагы көп сөздөрдү түшүнөт.

Балаңыз төмөнкүлөрдү үйрөнөт жана колдонот:

• “анткени”, “жана”, “же”, “эгерде” деген сыяктуу көбүрөөк байланыштыруучу сөздөрдү;
• көбүрөөк сандарды;
• “жашылчалар” же “жаныбарлар” сыяктуу нерселердин топторунун аталыштарын;
• “эже” же “байке” сыяктуу туугандык байланыштарды.

Балаңыз негизги эмоцияларды айта алат, мисалы, “бакыт”, “капалануу” жана “ачуулануу”.

Төрт жашка чыкканда балаңыз бир нече түстү жана “узунураак” жана “чоңураак” сыяктуу контрастуу түшүнүктөрдү билиши мүмкүн.

Тилди өнүктүрүүдө сүйлөмдөр жана грамматика

Балаңыз “анткени”, “ошондуктан”, “эгерде” жана “качан” деген сыяктуу сөздөрдү камтыган татаал сүйлөмдөрдү колдоно башташы мүмкүн - мисалы, “Мага жакпайт, анткени ооруйт”.

Бул куракта балаңыз “мен”, “сен” жана “ал” деген сөздөрдү туура колдоно алат. Бирок тескери суроолорду колдонуу аны чаташтырышы мүмкүн. Мисалы, “Паркка баргың келбейби?” деп сурасаңыз, Ал “Мен баргым келет” дегендин ордуна “Баргым келбейт” деп жооп бериши мүмкүн.

Маектешүү

Бул куракта балаңыз белгилүү бир темага ылайык келген жана көбүнчө башталышы жана аягы бар окуяларды айтып бере алат. Окуяны улантуу үчүн ага көп учурда жардам берүү керек болот. Мисалы, эгер сиз окуянын аягын уккуңуз келсе, анда: “Ал учурда мышык эмне кылды?” деп суроого туура келет.

Балаңыз ой жүгүртүп, бир нерселерди божомолдоп, боору ооруганын көрсөтө алат. Ошондой эле ал өзүнүн дүйнөсү жөнүндө көбүрөөк билүү үчүн көптөгөн “эмне”, “эмне үчүн”, “кайда”, “ким” жана “кантип” деген суроолорду колдонот - андыктан чыдамдуу болууга аракет кылыңыз.

Балаңыз төрт жашка чыкканда “Эмне экенин тапчы?” деген сыяктуу суроолорду берүү менен баарлашууну башташы мүмкүн. Ал ар кандай темада сүйлөйт жана анын суроолору абстракттуу жана татаал болушу мүмкүн. Мисалы: “Жамгыр жаай берсе, чоң энемдин үйүнө жетүү үчүн кайык курушубуз керекпи?”.

Төрт жашка чейин көпчүлүк чоң адамдар балаңызды түшүнөт, бирок ал кээ бир сөздөрдү туура эмес айтышы мүмкүн. Анда “л” же “р” тыбыштарын камтыган сөздөрдү айтууда дагы деле көйгөйлөр болушу мүмкүн.

Тилди түшүнүү жана өнүктүрүү

Балаңыз сиздин айткандарыңызды түшүнбөсө, ал сизден конкреттүү сөздөрдүн маанисин түшүндүрүп берүүнү суранышы же сурашы мүмкүн.

Балаңыз тааныш нерселерге тиешелүү болсо, экиден ашык кадамды камтыган көрсөтмөлөрдү түшүнөт - мисалы, “Телевизорду өчүрүп, пижаманы кийип, укта”.

Мындан тышкары, балаңыз көпчүлүк учурда суроолорду түшүнөт, айрыкча, ал азыр болуп жаткан же көрүп жаткан нерселерге байланыштуу болсо. Жыйынтыгын өзү көрсө, ал бир аз татаал түшүндүрмөлөрдү түшүнөт. Мисалы, ал “Күн буюмдарга жарык чачканда, алар жылыйт. Иттин идишиндеги суу күн тийип тургандыктан канчалык жылуу экенин сезип көр”.

Төрт жашка чыкканда балаңыз “бактылуу”, “капалуу”, “жинди” же “таң калган” деген сыяктуу эмоцияларды билдирүү үчүн сөздөрдү түшүнүп, колдоно алат.

Оюн, баарлашуу жана тилди өнүктүрүү

Бул мезгилде балаңыз башка балдар менен жөнөкөй диалог жүргүзө алат. Мисалы, ал оюнчук менен ким биринчи ойной тургандыгы жөнүндө айта алат.

Болжолдуу төрт жашында балаңыз эмне үчүн башка баладан буюм алгысы келгенин түшүндүрүп бериши мүмкүн, мисалы: “Жашыл калемсапты алсам болобу? Мен чөптү боегум келип жатат”.

Жана ушул куракта балаңыз ролдук оюнда тилди колдоно баштайт. Мисалы, ал өзүн “апа” деп элестетип, апасынын тонун жана сөздөрүн кайталайт.

Балдар ар кандай ылдамдыкта өсүшөт жана өнүгүшөт. Бул макаладагы маалымат колдонмо катары гана сунушталат. Эгер балаңыздын тилинин өнүгүшү адаттан тыш жай сезилсе жана сизди бир нерсе тынчсыздандырса, дарыгериңиз же медайым менен сүйлөшүңүз. Ошондой эле логопед же тарбиячы менен сүйлөшсөңүз болот.