Балдар үчүн оюнчуктар жана оюндар
Сиз — балаңыз үчүн эң кызыктуу жана маанилүү “оюнчуксуз”, айрыкча ал жаңы төрөлгөн ымыркай, чоңураак бала же мектепке чейинки курактагы бала болсо.
Күн сайын балаңыз менен ойноого убакыт бөлүү анын үйрөнүүсүнө жана өнүгүүсүнө жардам берет, ошондой эле оюн сиз менен баланын ортосундагы байланышты бекемдейт.
Ата-энелер жана балдарды баккан адамдар балдар үчүн тандап алган оюнчуктар жана оюндар келечекте алардын гендердик өзгөчөлүгүнө таасир этиши мүмкүн экендигин билиши керек. Мисалы, кыздарга куурчак менен ойноону сунушташат, ал эми эркек балдарды көчөдө ойноого жиберишет — мындай иш-аракеттер бойго жеткенде коомдо ойношу керек болгон ролдор маселесиндеги гендердик социалдашуунун башталышы. Анын ордуна ата-энелер жана бала багуучулар бардык жыныстагы балдарда социалдык-когнитивдик жана чыгармачылык көндүмдөрдүн комплекстүү спектрин өнүктүрүүгө жана баарына оюндар үчүн бирдей убакыт бөлүүгө аракет кылышы керек.
Төмөндө бала чоңоюп, өсүүсүнө жараша балага ылайык келген оюнчуктарды жана оюндарды тандоо боюнча бир нече идея.
Жаңы төрөлгөн балдар үчүн оюнчуктар жана оюндар
Сиз — жаңы төрөлгөн ымыркай үчүн эң мыкты “оюнчуксуз”. Жаңы төрөлгөн ымыркайларга жүзүңүздү карап, үнүңүздү угуп, сиз менен болгон жагат. Ымыркайды караган эркектерди да, аялдарды да жаңы төрөлгөн ымыркай менен ойноого жана баарлашууга убакыт бөлүүгө үндөө керек.
Жаңы төрөлгөн балдар менен ойноо оңой. Балаңызга чоңойгон сайын ачык түстүү кыймылдуу оюнчуктары менен "мобилди” караган, музыкалык оюнчукту уккан же шылдыракка жетүүгө үйрөнүү жага баштайт.
Жаңы төрөлгөн балдарга контрасттык түстөгү оюнчуктар абдан кызыктуу: кызыл, кара жана ак. Кичинекей балаңызга ошондой эле бети бар же тармал же чарчы оймо-чиймелери менен оюнчуктар да жагат. Бул куракта буюмдар кичинекей балаңыз даана көрүш үчүн ага жакын болушу керек.
Жаңы төрөлгөн балдарга аларга ырдап берген жагат — маданиятыңыз же үй-бүлөңүз үчүн салттуу ырлар же башкалар!
Эгер сизге чогуу ойноп жатканда бала чарчап калгандай сезилсе, анда тыныгууга убакыт келди.
Кичинекейлер үчүн оюнчуктар жана оюндар
Кичинекейлерге тоголонгон оюнчуктар, жумшак топтор, оюнчуктар, картондон же кездемеден жасалган айрылбай турган китептер, оюнчук унаалар жана жөнөкөй пазлдар менен ойногон жагат. Кичинекей кутучалардан же капкагы бар таза пластик идиштерден жеңил “кубиктерди” өзүңүз жасай аласыз. Мискейлерди жана казандарды чапкылоо кызыктуу. Бирок курч учтар же башка коркунучтар болбогонун байкаңыз.
Ошондой эле чыгармачылык үчүн материалдар да ылайык келет — балаңызга калем, боёк жана кагаз берсеңиз болот. Акысыз каталогдорду жана эски журналдарды айрып, кесип, чийсе болот. Эгер сиз алар үчүн жөнөкөй колго жасалган манжа куурчактары менен ойдон чыгарылган сцена ойносоңуз же кийинүү оюндарын ойносоңуз балдарга абдан жагат. Туздуу камыр жууруп, андан бир нерсе жасаңыз. Балдарга көз салыңыз, анткени бул куракта алар дагы да болсо оозуна бардык нерсени сала берет.
Ымыркайлар жана кичинекей балдар менен окуу — бул сиз жасай турган эң жагымдуу жана маанилүү иштердин бири. Көрүнүктүү сүрөттөрү жана күлкүлүү ырлары менен китептерди тандаңыз же өзүңүз ойлоп табыңыз.
Таза абадагы оюндар — чака жана күрөк менен кумда ойноо же топту тоголотуу да — кичинекей балаңызга абдан кызыктуу болот.
Балдар суу менен ойногонду жакшы көрүшөт. Ваннада балаңызга кайык, оюнчук балык, пластик китептер жана түстүү поролон фигуралар менен ойногон жагат. Өлчөөчү кружкалар жана бош пластик идиштер — кызыктуу, анткени алардын жардамы менен сууну чачыратып, суунун үстүндө ары-бери жылдырууга, суу куюуга жана төгүүгө болот. Эгер сизде орун болсо, балдар үчүн бассейн аба ырайы жылуу болгон кезде балдарга ырахат тартуулайт. Эң негизгиси — коопсуздукту эсиңизден чыгарбаңыз: эч качан балаңыздан көзүңүздү албаңыз жана андан колду сунганчалык аралыктан алыс кетпеңиз.
Бул курактагы балдар гендердик иденттүүлүк менен конкреттүү мүнөздөмөлөрдүн ортосунда байланыш түзө башташат. Бул аларда гендердик социалдашуу башталды дегенди билдирет. Ошондуктан, ата-энелер жана бала багуучулар балдар үчүн оюнчуктардын, китептердин, оюндардын жана чыгармачылык материалдардын гендердик маанисин эске алуу сунушталат. Ата-энелер жана бала багуучулар гендердик стереотиптердин өнүгүшүнө түрткү берген материалдарды колдонуудан алыс болушу керек. Анын ордуна гендердик нейтралдуу же ар түрдүү жана стимулдаштыруучу оюнчуктарды, оюндарды жана китептерди колдонуу керек жана балдарды салттуу түрдө карама-каршы жыныс менен ассоциялануучу оюнчуктар менен жана оюндарды ойноого үндөө керек. Балага кам көргөн эркектер менен аялдарга балдар менен ар кандай иш-аракеттерди жасоо сунушталат.
Мектепке чейинки курактагы балдар үчүн оюнчуктар жана оюндар
Мектепке чейинки курактагы балага имитация жана фантазия үчүн колдонула турган нерселердин бардыгы жагат, мисалы, шаймандар үчүн оюнчук куту, эски уюлдук телефон же кооз кийим. Балаңыздын фантазиясы картон кутучаларды ар кандай нерселерге, мисалы, оюнчук мешке, почта кутусуна, унаага же кайыкка айландыра алат. Сиз балдарды ойноп, үйрөнүү үчүн акча сарптоонун кереги жок экенин көрөсүз!
Үй буюмдарынан музыкалык аспаптарды жасоого болот — мисалы, күрүч же макарон менен толтурулган желим идиштерди маракас катары колдонсо болот. Сиздин мектепке чейинки курактагы балаңыз тыкылдата турган жыгач кашыкты колуна алганда, сынбай турган мискейди ылдый каратып койсо барабанга айланат.
Активдүү жана тынч оюн-аракеттерди кезектештирүү пайдалуу. Боёк, бор, калем менен сүрөт тарткыла же аппликация жасагыла. Ошондой эле китептер жана аңгемелер, жөнөкөй стол оюндары жана пазлдар же балдар үчүн конструкторлор да ылайыктуу.
Оюнчуктар жана сырттагы балдар аянтчалары мектепке чейинки курактагы балага бир нерсе менен алектенүүгө жана активдүү болууга мүмкүндүк берет. Топторду ыргытууга, урууга же тебүүгө болот жана бул көңүлдүү. Балага селкинчектер жана балдар ойной турган комплекстер жагат. Эгерде сиз сойлоп өтүүгө болгон кутуларды орнотсоңуз же тоскоолдук тилкесин жасасаңыз, анда өз корооңузду кызыктуу оюндар үчүн аянтчага айландырасыз. Жөн гана чуркап, секирүүгө да болот!
Үч жашка чыкканда балдарда гендердик иденттүүлүк сезими өнүгөт. Бул куракта ата-энелер жана бала багуучулар балдарды жынысы боюнча ажырата башташат, мисалы, кыздардын куурчак ойношуна жана эркек балдардын сыртта ойношуна көмөктөшүү. Көптөгөн балдар ушул куракта бакчага/мектепке бара баштагандандыктан, балдарыңызга таасир эткен жана андан ары гендердик социалдашууга өбөлгө түзгөн жаңы адамдар пайда болот. Бул социалдык-когнитивдик көндүмдөрдүн кеңири спектрин өнүктүрүү максатында оюнчуктар, оюндар жана оюн иш-аракеттери аркылуу позитивдүү гендердик социалдашууну андан ары калыптандыруу үчүн маанилүү курак. Ата-энелер жана бала багуучулар оюнчуктардын, оюндардын, китептердин жана чыгармачыл материалдардын балдардын гендердик кабылдоосун калыптандырууга тийгизген таасири жөнүндө билүү сунушталат. Алар гендердик стереотиптердин өнүгүшүнө түрткү болгон материалдарды колдонуудан алыс болушу керек. Анын ордуна гендердик нейтралдуу же ар түрдүү жана стимулдаштыруучу оюнчуктарды, оюндарды жана китептерди колдонуу керек жана балдарды салттуу түрдө карама-каршы жыныс менен ассоциялануучу оюнчуктар менен жана оюндарды ойноого үндөө керек. Мындан тышкары, ата-энелер жана бала багуучулар катаал мамилени көрсөткөн же сексуалдык мүнөздөгү оюнчуктардан жана оюндардан, анын ичинде санариптик түзүлүштөрдөгү оюндардан алыс болушу керек, ошондой эле балдардын ачуусун же нааразычылыгын көйгөйлөрдү чечүүгө, позитивдүү баарлашууга жана конструктивдүү физикалык активдүүлүккө айландырууга үндөшү керек.
