Quyuq ovqatlar (qoʻshimcha ovqat): nima uchun, qachon, nima va qanday?

Farzandingiz quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni isteʼmol qilish uchun tayyor ekanini bildiruvchi belgilarni koʻrsatsa, qoʻshimcha ovqatlarni kiritishni boshlang. Bunga taxminan 6-oyda kirishishingiz mumkin, lekin 4-oydan oldin emas. Birinchi ovqatlar mayda boʻlakchalardan emas, yutishga oson, pyuresimon, qirgʻichdan oʻtkazilgan va yumshoq boʻlaklardan iborat boʻlishi mumkin. Farzandingiz maydalangan va toʻgʻralgan ovqatlarga oʻtishi mumkin. Quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni istalgan tartibda kiritsangiz boʻladi, faqat bir shart bilan: tarkibi temirga boy hamda toʻgʻri quyuqlikka va tarkibga ega taomlarni tanlashingiz kerak. Farzandingiz maʼlum yoshga yetgunga qadar isteʼmol qilishi mumkin boʻlmagan baʼzi ovqatlar mavjud. Bolani 12 oyga qadar koʻkrak yoki sut aralashmasi bilan boqishda davom eting. Taxminan oltinchi oydan boshlab barcha bolalar turli xil mahsulotlarni tatib koʻrishlari kerak.

Quyuq ovqatlar (qoʻshimcha ovqat): bolalarga nima uchun kerak?

Bolalarning yoshi katta boʻlgani sayin, ular oʻsishi va rivojlanishi uchun yetarli miqdorda temir va boshqa zarur oziq moddalarni olishlari uchun quyuq ovqatga muhtoj boʻladilar.

Hayotining dastlabki 6 oyi davomida bolalar ona qornidagi davrda toʻplangan temir moddasidan foydalanib keladilar. Ular temir moddasini koʻkrak sutidan va/yoki bolalarning sunʼiy sut aralashmasidan ham oladilar.

Ammo bolalardagi temir zaxirasi oʻsib-ulgʻaygani sari kamayib boradi. Taxminan 6-oyga kelib, ular kerakli temir moddasini faqat ona sutidan yoki bolalarning sunʼiy sut aralashmasidangina ololmaydilar.

Quyuq ovqatlarni (qoʻshimcha ovqatni) kiritish bolalarga ovqatlanishni oʻrganishda katta yordam beradi. Bolalar turli xil taomlarning yangi taʼmi va koʻrinishlarini sinab koʻrish imkoniga ega boʻladi. Quyuq ovqat bolaning tishlari va jagʻlari rivojlanishiga koʻmaklashadi, shuningdek, nutqni rivojlantirish uchun zarur boʻlgan boshqa koʻnikmalarni shakllantiradi.

Quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni berish kerakligi belgilari

Farzandingizning rivojlanishi va xatti-harakati sizga quyuq (qoʻshimcha) ovqat mahsulotlarini qachon boshlashni aniqlashga yordam beradi.

Farzandingizning quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni qabul qilishga tayyorligini koʻrsatadigan belgilarga quyidagilar kiradi:

  • boshini va boʻynini yaxshi nazorat qila oladi va koʻmak bilan tik oʻtirishi mumkin;
  • ovqatga qiziqish bildiradi, masalan, likobchadagi taomga qaraydi;
  • ovqatga qoʻl uzatadi;
  • qoshiqda ovqat taklif qilganingizda ogʻzini ochadi.

Bolalarning koʻpchiligida bu belgilar taxminan 6 oyligida paydo boʻla boshlaydi, lekin bu belgilar turli bolalarda har xil vaqtda namoyon boʻladi.

Toʻrt oydan oldin quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni kiritish tavsiya etilmaydi.

Agar farzandingiz yaqinda etti oylik boʻlsa va hali ham quyuq (qoʻshimcha) ovqat eyishni boshlamagan boʻlsa, siz oila hamshirasisidan yoki pediatrdan maslahat soʻrashingiz mumkin.

Quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni kiritishda vaqtni toʻgʻri tanlash

Quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni birinchi marta berayotganingizda siz ham, farzandingiz ham yaxshi kayfiyatda va xotirjam holatda boʻlishingiz tavsiya etiladi.

Bundan tashqari, farzandingiz koʻkrak suti yoki sunʼiy sut aralashmasini isteʼmol qilib boʻlgach, quyuq (qoʻshimcha) ovqatni tatib koʻrishi mumkin.

Chunki bolalar chindan ham och qolganda ochlikni qondirish uchun ona suti yoki sunʼiy sut aralashmasini xohlaydilar. Koʻkrak suti yoki sunʼiy sut aralashmasini isteʼmol qilgandan keyin ham, qorinlarida yangi ovqatlar uchun joy boʻladi.

Vaqt oʻtishi bilan siz farzandingiz qachon ochligini yoki toʻyganini, qachon qiziqishi yoʻq yoki charchaganini bilib olasiz.

Ochlik belgilariga quyidagilar kiradi:

  • unga ovqat tayyorlayotganingizni koʻrganda xursand boʻladi;
  • ovqatlantirish kursisida oʻtirganida bola sizga qarab talpinadi;
  • ovqatlantirmoqchi boʻlganingizda ogʻzini ochadi.

Farzandingizning qorni toʻygani belgilari:

  • boshini oʻgiradi;
  • ovqatlanishga qiziqish yoʻqoladi yoki chalgʻiy boshlaydi;
  • qoshiqni itarib yuboradi;
  • ogʻzini yumib oladi.

Quyuq (qoʻshimcha) ovqat kiritganingizda bolangizga qancha ovqat berish kerak? Dastlab 1–2 choyqoshiq ovqat berishga harakat qiling va bolangizning ishtahasiga qarab ularning sonini oshiring. 12-oyga kelib farzandingiz kuniga kamida uch marta qoʻshimcha ovqat, shuningdek, ona suti yoki bolalarning sunʼiy sut aralashmasidan isteʼmol qilishi kerak.

Quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni kiritishda oziq-ovqat tarkibi

Agar bolangiz quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarlarni isteʼmol qilishga tayyor boʻlsa, birinchi taomlar bolaga yoqadigan mahsulotdan boʻlishi va oson yutiladigan, ezilgan, qirgʻichdan oʻtkazilgan yoki yumshoq boʻlaklarga boʻlingan boʻlishi kerak. Farzandingiz keyinchalik tezda mayda toʻgʻralgan va kesilgan ovqatlarga oʻtishi mumkin.

Farzandingiz turli xil oziq-ovqat mahsulotlariga muhtoj. Bu bolaga chaynashni oʻrganishga yordam beradi, chaynash esa nutqni rivojlantirishga koʻmaklashadi. Shuningdek, u mustaqil ravishda ovqatlanishni ragʻbatlantiradi va bolaning rivojlanishi bilan oziqlanishdagi qiyinchiliklarning oldini oladi.

Farzandingiz 12 oylik boʻlgach, boshqa oila aʼzolari bir xil ovqatni isteʼmol qilishi kerak. Ammo siz hali ham baʼzi oziq-ovqat mahsulotlarini mayda boʻlaklarga kesib, sabzavotlarni yumshoq boʻlguncha pishirishingiz kerak boʻladi.

Ovqat nafas yoʻllariga ketib qolmasligi uchun quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni yeyish paytida nazorat qiling.

Yongʻoq va mayda suyakli goʻsht kabi yeguliklarga alohida eʼtibor bering, chunki bunday mahsulotlar bilan tiqilib qolish xavfi yuqori. Agar farzandingiz yurishni boshlagan boʻlsa, bola ovqatlanish paytida oʻtirganiga ishonch hosil qiling. Ovqatlanayotganda farzandingiz bilan oʻtirsangiz, uning harakatlanish ehtimoli kam boʻladi.

Quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni kiritishda oziq-ovqat turlari

Barcha yangi ovqatlar bolangizga quvonch bagʻishlaydi – “maxsus” taomlarni tayyorlashga hojat yoʻq.

Quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni istalgan tartibda kiritishingiz mumkin, faqat tarkibida temirga boy taomlarni va toʻgʻri quyuqlikka va tarkibga ega boʻlgan taomlarni tanlasangiz bas.

Temir moddasiga boy oziq-ovqatlarga quyidagilar kiradi:

  • bolalarga moʻljallangan, temir bilan boyitilgan boʻtqalar;
  • qiyma goʻsht, parranda goʻshti va baliq;
  • pishirilgan tuxum pyuresi (xom yoki chala pishgan tuxum bermang).

Ushbu temir moddasiga boy oziq-ovqatlarga siz boshqa foydali mahsulotlarni qoʻshishingiz mumkin:

  • sabzavotlar, masalan, suvda pishirilgan kartoshka, sabzi yoki brokkoli kabi yashil sabzavotlar;
  • mevalar, masalan, banan, olma;
  • boshoqlilar, masalan, joʻxori, non, guruch va makaron;
  • sutli ovqatlar, masalan, qatiq va kam yogʻli pishloq.

Har xil sabzavotlarni aralashtirishingiz mumkin – bir vaqtning oʻzida faqat bitta mahsulotni kiritish shart emas. Agar farzandingizga turli xil taomlar taklif qilsangiz, bola koʻplab yangi taʼmlarni sinab koʻrishi, shuningdek, ozuqa moddalarini ham olishi mumkin.

Quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarlarni kiritish boʻyicha maslahatlarimiz bolangizni yangi ovqatlarga qanday qiziqtirish, ovqatlanish vaqtida tartibsizliklarni va oʻyinlarni boshqarishni tushuntiradi.

Quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni kiritishda ona suti va sunʼiy sut aralashmalari

Emizishni davom ettiring yoki sunʼiy sut aralashmalarini kamida 12 oygacha bering, shuningdek, quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni kiriting.

Bola quyuq (qoʻshimcha) ovqat yeyishni boshlaganidan keyin yetarli miqdorda sut ichyaptimi-yoʻqmi – bilmayotgan boʻlsangiz, bolaning xatti-harakati bu holatni aniqlashga yordam beradi.

Misol uchun, agar farzandingiz koʻp miqdordagi quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni isteʼmol qilsa va sut ichmasa yoki rad etsa, u har kunlik sut bilan ovqatlanish soni kamaytirilishga, lekin tez-tez berilishiga tayyor boʻlishi mumkin.

Agar bolangiz quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni xohlamasa, sut bilan qorni toʻygan boʻlishi mumkin. Bu sutni kamaytirish vaqti kelganini anglatadi.

Taxminan 9-oyga kelib, bolalar sutdan quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarga oʻtish uchun chaynash va yutish koʻnikmalarini shakllantiradilar.

Quyuq (qoʻshimcha) ovqatlar koʻkrak suti yoki sunʼiy sut aralashmalari oʻrnini bosmaydi. Agar quyuq (qoʻshimcha) ovqatlar ona suti va/yoki sut aralashmalarining oʻrnini tezda egallab olsa, bola ovqatlanishning muhim qismini oʻtkazib yuborishi mumkin.

Suv berish

Farzandingiz 6 oylik boʻlganida ovqat paytida yoki kunning boshqa vaqtida bolaga qaynatib sovitilgan suv berishni boshlashingiz mumkin. Bunda farzandingiz piyolada ichishni mashq qilishi mumkin, lekin bu yoshda unga ona suti yoki sutli aralashmasidan boshqa suyuqlik hali kerak emas.

Quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni kiritishda baʼzi oziq-ovqat va ichimliklardan saqlaning

Farzandingiz maʼlum bir yoshga toʻlgunga qadar baʼzi oziq-ovqat mahsulotlaridan voz kechishingiz kerak:

  • 12 oygacha asal. Bu bolalarda botulizm xavfining oldini olish uchun muhim;
  • 12 oygacha xom yoki chala pishgan tuxum va uy sharoitida tayyorlangan mayonez. Bu mahsulotlar tarkibidagi bakteriyalar bolalarga zarar yetkazishi mumkin;
  • 2 yoshgacha kam yogʻli sut mahsulotlari;
  • 3 yoshgacha yongʻoq va shunga oʻxshash qattiq oziq-ovqat mahsulotlari. Ular tiqilib qolish xavfini oshiradi.

Farzandingiz maʼlum bir yoshga toʻlguncha ichish mumkin boʻlmagan ichimliklar bor:

  • 12 oygacha – asosiy ichimlik sifatida yogʻli sigir suti;
  • 2 yoshgacha – soya suti, echki va qoʻy suti (siz ikki yoshgacha soya bilan boyitilgan mahsulotlarni berishingiz mumkin);
  • 2 yoshgacha – guruch, suli, bodom yoki kokos yongʻogʻi suti. Bu mahsulotlarni bermoqchi boʻlsangiz, shifokor yoki patronaj hamshirasi bilan maslahatlashishingiz kerak;
  • pasterizatsiya qilinmagan barcha turdagi sut, choy, qahva yoki shakarli ichimliklar;
  • meva sharbati – ular har qanday yoshda cheklanishi kerak.

Farzandingizning ovqatiga tuz yoki shakar qoʻshilishi shart emas. Yogʻ, shakar va/yoki tuz miqdori yuqori boʻlgan, qayta ishlangan yoki qadoqlangan oziq-ovqat mahsulotlari ham mumkin emas. Bu oziq-ovqat mahsulotlariga pechenye, chips va qovurilgan ovqatlar kiradi.

Oziq-ovqat allergiyasi va quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni kiritish

Allergiya keltirib chiqaradigan oziq-ovqat mahsulotlarini erta isteʼmol qilish bolangizda allergiya rivojlanish xavfini kuchaytiradi.

Barcha bolalar, shu jumladan, allergiya xavfi yuqori boʻlgan bolalar 6 oylikdan boshlab allergiya keltirib chiqaradigan quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarlarni tatib koʻrishlari kerak. Bu ovqatlar yaxshi pishirilgan tuxum, bugʻdoy (bugʻdoy noni, don va makaron) va sigir sutini (lekin asosiy ichimlik sifatida emas) oʻz ichiga oladi.

Sizga diyetolog, pediatr, patronaj hamshira, allergolog va immunolog kabi mutaxassislarning birortasidan maslahat olish tavsiya etiladi, agar:

  • farzandingizda oziq-ovqatlarga allergiya boʻlsa;
  • sizning biron-bir oila aʼzolaringizda oziq-ovqatlarga allergiya boʻlsa va siz quyuq (qoʻshimcha) ovqatlarni kiritishdan xavotirda boʻlsangiz;
  • sizni oziq-ovqat mahsulotlariga nisbatan allergiya tashvishga solsa.

Ogʻir ekzema bilan xastalangan bolalarda yoki ota-onasida oziq-ovqat allergiyasi boʻlgan bolalarda oziq-ovqat allergiyasi rivojlanish xavfi yuqori boʻladi. Ammo oziq-ovqatga allergiya rivojlangan bolalarning koʻpchiligining ota-onalarida hech qanday oziq-ovqat allergiyasi kuzatilmagan.