Kichkintoylar bilan muloqot qilish va oʻynash

Bola juda kichikligidan tilni oʻzlashtira boshlaydi. Siz har kungi oʻyinlar yordamida uni tinglash, u bilan suhbatlashish, qoʻshiqlar kuylash, ertaklar aytish orqali muloqot koʻnikmalarini rivojlantirishingiz mumkin.

Kichkintoy nutqining rivojlanishi

Kichkintoyingizning garchi tugʻilganidan buyon soʻzlar va tovushlarni oʻrganishni, tinglash va javob berishni oʻrganayotgan boʻlsa-da, nutqi tez orada yuqori tezlikda rivojlana boshlaydi.

Siz qoʻshiq kuylash, sheʼr aytish, gaplashish, ertaklar oʻqib va aytib berish orqali kichkintoyingizni gapirishga undashingiz mumkin.

Nimalar kutilyapti: bola nutqi

Kichkintoyingiz:

  • 24–30 oylik boʻlganda gaplarni toʻgʻri tuza boshlaydi;
  • 26–36 oylik boʻlganda boshqalar ham uni tushuna oladi;
  • 26–36 oylik davrdan boshlab olmoshlar (men, sen, u, biz, siz, ular) va baʼzi koʻplik sondagi soʻzlardan foydalana oladi;
  • taxminan uch yoshida kattalarning koʻp gaplarini tushunadi.

Ikki yosh boʻlganda kundalik hayotda uchraydigan narsalarga nom berish, masalan, “kuchukcha”, “suv” kabi nomlashlar farzandingizga yoqib qoladi. U “Kitobchangni menga olib kel” yoki “Xayr-xayr qil” kabi oddiy iltimoslarni tushunishi va bajarishi mumkin boʻladi.

Uch yoshga toʻlganida farzandingiz “Kuchukcha qayerga ketdi?” kabi oddiy jumlalarga oʻtishi mumkin. Bu paytga kelib, garchi u hali ham baʼzi soʻzlarni aniq ifodalashga qiynalsa-da, atrofdagilar u gapirayotgan gaplarining koʻpini tushunishi mumkin.

Gapirish kichkintoylarning asabiylashishiga sabab boʻlishi mumkin – ular sizga koʻp narsalarni aytib berishni istaydilar, lekin gapirish uchun soʻzlarni darrov tanlay olmaydilar. Agar siz ularni shoshirmasangiz, ular oxir-oqibat bunga albatta erisha oladi. Harakat qilish va yanglishish taʼlimning muhim qismidir.

Kichkintoylar ularning xatolarini toʻgʻrilashingiz yoki masxara qilishingizdan koʻra ragʻbatlantirish va qiziqtirishingizga yaxshiroq reaksiya bildirishadi, shuning uchun hadeb kichkintoyingizning xatolarini tuzatishga harakat qilmang.

Gapirishni oʻrganish murakkab koʻnikmadir. Agar farzandingiz oʻz fikrini bildirishiga yordam berayotgan boʻlsangiz, bunga faqat taʼlim berish imkoniyati sifatida qaramang. Jarayondan birgalikda zavq olishga harakat qiling.

Kichkintoy nutqini rivojlantiruvchi oʻyinlar

Farzandingiz bilan suhbatda qanchalik koʻp soʻzlarni ishlarsangiz, u shunchalik koʻp soʻzlarni oʻrganadi. Kichkintoylar nutqini rivojlantirish uchun bir nechta oʻyin gʻoyalari:

  • Farzandingiz bilan birga kitob oʻqing.
  • Har kuni qilayotgan odatiy ishlaringiz haqida gapiring. Masalan: “Bu kiyimni quritish uchun tashqariga osib qoʻyaman, chunki bugun havo yaxshi”, deb ayting.
  • Farzandingiz bilan uning qiziqishlari haqida gaplashing. Masalan, farzandingiz mashinani boshqarayotgandek harakat qilayotgan boʻlsa, undan qayerga ketayotganini soʻrang.
  • Bolalar uchun moʻljallangan sheʼrlar oʻqib bering va qoʻshiqlar kuylang. Mashinada unga ertaklar va qoʻshiqlar qoʻyib bering.
  • Ikki tomonlama suhbatni ragʻbatlantirish uchun farzandingiz soʻzlarni aytishga harakat qilayotganida unga taqlid qiling. Shuningdek, oddiy soʻzlarga asoslaning – masalan, chaqalogʻingiz “poyezd” deganida siz: “Ha, bu katta qizil poyezd” deyishingiz mumkin.
  • Farzandingiz “gapirganda” unga kulib qarab, tinglayotganingizni koʻrsating. Shuningdek, farzandingiz gapirishga harakat qilayotganida uni maqtang.
  • Farzandingiz javob berish imkoniga ega boʻlsin – gaplashgandan keyin vaqt qoldiring. U har doim ham toʻgʻri soʻzlarni tanlay olmasligi mumkin, lekin u baribir javob berishga harakat qiladi. Bu bolalarga gapirishni oʻrganishda yordam beradi.
  • Tana qismlarini koʻrsating va nomini ayting yoki buni oʻyinga aylantiring – masalan, “Ogʻzing qani?” deb soʻrang.

Ekran qarshisida vaqt oʻtkazish va kichkintoylarning gaplashishi

18 oylikkacha boʻlgan bolalar uchun ekran qarshisida vaqt oʻtkazish tavsiya etilmaydi. Faqat videosuhbat mumkin. 18 oydan soʻng ekran qarshisida biroz oʻtirishga ruxsat berishingiz mumkin, lekin u bilan birga tomosha qilganingiz yoki oʻynaganingiz maʼqulroq.

Ekran qarshisida uzoq vaqt oʻtirish kichik va maktabgacha yoshdagi bolalarning sogʻligʻi, nutqi, qisqa muddatli xotirasi va muloqotga kirishish koʻnikmalari rivojlanishida bir qator muammolarni keltirib chiqaradi.

Kichkintoyning gapirishi yuzasidan xavotirlar

Agar 18 oyga kelib kichkintoyingiz gapirishni boshlamasa, soʻzlarni maʼnosini tushungan holda ishlatmasa, sizni yoki boshqalar gapirayotganini eshitmasa, shifokorga murojaat qilish tavsiya etiladi. Agar farzandingiz uch yoshga toʻlgunga qadar uning nutqini tushuna olmasangiz yoki bu yoshda hali koʻp gapirmasa, bolalar bilan shugʻullanuvchi mutaxassis yoki farzandingizning maktabgacha taʼlim tashkilotidagi tarbiyachisi bilan bu haqda gaplashib olishingiz mumkin.